Nỗi sợ vô hình khi buông tay và cái giá của sự kiểm soát
Bạn có bao giờ cảm thấy rằng nếu mình không tự tay kiểm tra từng email, duyệt từng chi tiết nhỏ, thì cả bộ máy sẽ sụp đổ không? Tôi đã từng sống trong nỗi ám ảnh đó. Với vai trò là một founder, chúng ta thường tự khoác lên mình danh hiệu “Giám đốc chi tiết” (Chief Detail Officer). Chúng ta tin rằng sự tỉ mỉ đến từng pixel, từng con chữ chính là thước đo của chất lượng. Và điều đó không sai, nhưng nó cũng là một cái bẫy ngọt ngào.
Cái bẫy của việc ôm đồm mọi thứ khiến chúng ta trở thành nút thắt cổ chai của chính doanh nghiệp mình. Chúng ta kiệt sức, đội ngũ mất đi sự chủ động, và tệ nhất là doanh nghiệp không thể nào lớn mạnh hơn cái bóng của chính chúng ta. Buông bỏ, vì thế, không phải là một lựa chọn, mà là một kỹ năng sinh tồn bắt buộc để doanh nghiệp có thể thực sự tăng trưởng. Nhưng làm thế nào để buông khi nỗi sợ sai lầm, sợ mất kiểm soát vẫn còn đó?
Bài học từ chuyến đi Nhật Bản: Khi buông bỏ là một sự giác ngộ
Đầu năm nay, tôi có một chuyến đi trượt tuyết ở Hakuba, Nhật Bản. Giữa không gian trắng xóa và tĩnh lặng tuyệt đối, khi đang lướt ván trên những sườn núi phủ đầy tuyết bột, một suy nghĩ chợt lóe lên trong đầu tôi. Đã nhiều năm rồi, tôi luôn mơ về một cuộc sống như thế này: được tự do khám phá, tận hưởng thiên nhiên cùng bạn bè, ngắt kết nối hoàn toàn với công việc. Và giờ, nó đã thành hiện thực.
Trong những ngày đó, tôi gần như không kiểm tra email, không tham gia các cuộc họp. Tôi để cho tâm trí mình được lang thang, được nhàm chán, và được tái tạo lại. Và bạn biết điều gì không? Mọi thứ vẫn ổn. Doanh nghiệp vẫn vận hành, đội ngũ vẫn làm việc hiệu quả, các hệ thống vẫn chạy trơn tru. Tôi nhận ra rằng sự hiện diện của mình 24/7 không phải là điều kiện tiên quyết cho sự tồn tại của công ty. Chính sự níu kéo và kiểm soát thái quá của tôi mới là rào cản.
Chuyến đi đó dạy cho tôi một bài học đắt giá: Nếu bạn đã dành công sức để xây dựng một đội ngũ giỏi và những hệ thống mạnh mẽ, thì đến một lúc nào đó, bạn phải học cách nới lỏng tay ra và để cho phép màu của sự cộng hưởng được phát huy.
Cái bẫy của người làm chủ: Ám ảnh chi tiết và sự cô đơn trên đỉnh cao
Tôi biết cảm giác đó. Cảm giác bạn là người duy nhất thực sự quan tâm đến từng chi tiết nhỏ. Bạn tin rằng chất lượng được tạo nên từ hàng ngàn mảnh ghép nhỏ hoàn hảo. Từ cách một email được viết, một thiết kế được trình bày, cho đến từng lời thoại trong một video. Điều này tạo ra sự khác biệt, tạo ra một thứ gọi là “đẳng cấp”.
Nhưng mặt trái của nó là sự kiệt quệ. Khi bạn là người duy nhất có quyền quyết định cuối cùng cho mọi thứ, bạn sẽ trở thành một “kẻ độc tài” nhân từ. Bạn vô tình kìm hãm sự sáng tạo của đội ngũ, làm họ mất đi cảm giác sở hữu và tự hào về công việc. Họ sẽ bắt đầu làm việc chỉ để “qua được ải của sếp”. Và rồi bạn lại tự hỏi: “Tại sao không ai có thể làm tốt như mình?”. Vòng lặp đó sẽ giết chết cả bạn và doanh nghiệp.
Cách 1: Tin tưởng đội ngũ – Trao quyền lực, nhận lại sự tự do
Buông bỏ không có nghĩa là bạn vứt bỏ trách nhiệm. Nó có nghĩa là bạn tin tưởng rằng mình đã chọn đúng người. Hành động đầu tiên và khó khăn nhất chính là tin vào đội ngũ của bạn. Đây không chỉ là giao việc, mà là trao quyền thực sự – quyền được thử, quyền được sai, và quyền được tự ra quyết định.
Gần đây, tôi quyết định đưa một vài thành viên trong team đến Bali để cùng nhau lên kế hoạch cho tầm nhìn 5 năm tới. Thay vì ngồi một mình và vẽ ra mọi thứ, tôi muốn họ là một phần của quá trình đó. Tôi biết rằng, để xây dựng một thứ gì đó vĩ đại, tôi không thể đi một mình. Trao niềm tin cho một thành viên, cho phép họ phụ trách một dự án từ đầu đến cuối, có thể ban đầu sẽ rất đáng sợ. Sẽ có sai sót. Sẽ có những kết quả không như ý. Nhưng đó là cái giá của sự trưởng thành, cho cả họ và cho cả bạn.
Hãy bắt đầu từ việc nhỏ: giao cho một người chịu trách nhiệm hoàn toàn một mảng công việc và chỉ kiểm tra kết quả cuối cùng, không can thiệp vào quá trình. Bạn sẽ ngạc nhiên về những gì họ có thể làm được khi có đủ không gian.
Cách 2: Để hệ thống tự chạy – Xây dựng “người nhân viên” làm việc 24/7
Nếu niềm tin vào đội ngũ giúp bạn giải phóng khỏi việc quản lý con người, thì niềm tin vào hệ thống sẽ giải phóng bạn khỏi các công việc vận hành lặp đi lặp lại. Một trong những triết lý cốt lõi của The One-Person System chính là xây dựng các quy trình tự động hóa hiệu quả, biến chúng thành một “người nhân viên” mẫn cán, không bao giờ nghỉ ngơi.
Hãy tự hỏi: “Công việc nào mình đang làm hàng ngày có thể được chuẩn hóa thành một quy trình?” Từ việc trả lời email khách hàng, đăng bài lên mạng xã hội, cho đến việc quản lý dự án. Khi bạn đã có một hệ thống (system) và quy trình (workflow) rõ ràng, hãy để nó tự chạy. Đừng cố gắng can thiệp vào từng bước nhỏ. Hãy tin vào quy trình bạn đã thiết kế. Hệ thống là thứ giúp bạn nhân rộng bản thân mà không cần tuyển thêm người.
Để dễ hình dung, đây là bảng tóm tắt 3 cách buông bỏ mà tôi đang áp dụng:
| Phương pháp | Trọng tâm | Hành động cụ thể |
|---|---|---|
| Tin tưởng đội ngũ | Con người | Trao quyền quyết định, chấp nhận sai sót như một phần của quá trình học hỏi, tập trung vào kết quả thay vì quá trình. |
| Để hệ thống tự chạy | Quy trình | Xây dựng workflow chuẩn, ứng dụng công cụ tự động hóa, tin tưởng vào dữ liệu và các bước đã được thiết lập. |
| Tận dụng khoảng trống | Bản thân | Dành thời gian nghỉ ngơi có chủ đích, tìm kiếm cảm hứng mới (artist dates), và tập trung vào tư duy chiến lược dài hạn. |
Cách 3: Tận dụng khoảng trống – Không gian để tái tạo và sáng tạo
Khi bạn đã buông bớt gánh nặng quản lý con người và vận hành, bạn sẽ có một thứ vô cùng quý giá: không gian trống. Nhiều người sợ hãi khoảng trống này và lại tìm việc để lấp đầy nó. Nhưng đây mới chính là lúc công việc thực sự quan trọng của một founder bắt đầu.
Tôi gọi những khoảnh khắc này là “artist dates” (những buổi hẹn hò với người nghệ sĩ bên trong mình). Đó có thể là một buổi chiều lang thang ở một thành phố lạ, một buổi cà phê một mình không mục đích, hay đơn giản là dành thời gian cho thiên nhiên. Chính trong những khoảng trống đó, sự sáng tạo nảy nở, những ý tưởng lớn ra đời, và tầm nhìn trở nên rõ ràng hơn. Buông bỏ công việc sự vụ là để bạn có thể nắm lấy công việc chiến lược.
Kết luận: Buông bỏ là chiến lược, không phải sự lười biếng
Hành trình xây dựng doanh nghiệp là một cuộc marathon, không phải một cuộc chạy nước rút. Việc níu giữ mọi thứ quá chặt không chỉ làm bạn kiệt sức mà còn là hành động thiếu tin tưởng vào những gì bạn đã gầy dựng. Buông bỏ không phải là dấu hiệu của sự yếu đuối hay lười biếng, mà là biểu hiện cao nhất của sự tự tin và tư duy chiến lược.
Đó là khi bạn tin vào đội ngũ của mình, tin vào hệ thống mình đã xây dựng, và quan trọng nhất, tin rằng giá trị của bạn nằm ở việc dẫn dắt và truyền cảm hứng, chứ không phải ở việc kiểm soát từng chi tiết. Hãy bắt đầu nới lỏng bàn tay của bạn, từng chút một. Bạn sẽ thấy doanh nghiệp không chỉ sống sót, mà còn phát triển mạnh mẽ hơn bao giờ hết.
Bạn đang níu giữ điều gì nhất trong công việc kinh doanh của mình? Hãy chia sẻ trong phần bình luận bên dưới, chúng ta hãy cùng nhau học cách buông bỏ nhé.