Lãnh đạo ‘kiên cường’ đang lỗi thời? 3 dấu hiệu bạn cần biết

Này bạn, bạn có bao giờ nhìn những người lãnh đạo thành công xung quanh mình và tự hỏi: Họ làm thế nào mà ‘kiên cường’ thế nhỉ? Luôn tràn đầy năng lượng, không bao giờ than vãn, giải quyết mọi vấn đề cứ như không có gì xảy ra vậy. Hình ảnh ấy từng là chuẩn mực, là điều mà Sơn và chắc chắn là nhiều bạn nữa khao khát hướng tới. Kiểu như phải ‘gồng’ thật mạnh, tỏ ra thật bận rộn, không bao giờ cho phép mình yếu đuối. Nhưng bạn ơi, thời thế đang thay đổi rồi. Cái hình ảnh lãnh đạo kiên cường ‘thép’ đó, Sơn tin là đang dần lỗi thời đấy.

Thế hệ mới, cách họ nhìn nhận ‘thành công’ và ‘lãnh đạo’ rất khác. Họ không cần một người hùng trên bục giảng hay trên mạng xã hội. Họ cần một người thật, một con người đủ bình an để chính họ cũng cảm thấy an toàn khi ở cạnh. Họ không sợ người lãnh đạo mắc lỗi, họ sợ người lãnh đạo không dám sống thật với cảm xúc của mình. Nếu bạn cũng đang trên hành trình xây dựng hệ thống một người (one person business) hay bất kỳ mô hình nào đòi hỏi bạn phải ‘đứng mũi chịu sào’, thì đây là 3 dấu hiệu cho thấy chuẩn mực lãnh đạo đang chuyển dịch, và bạn cần biết ngay.

Dấu hiệu 1: Người lãnh đạo dám công khai kể chuyện vượt qua “burnout”

Sơn nhớ cách đây vài năm, nói về burnout (kiệt sức) trong công việc là điều gì đó rất… riêng tư, thậm chí đáng xấu hổ. Như kiểu ‘mình không đủ năng lực nên mới bị thế’. Mọi người chỉ chia sẻ khi đã vượt qua hoàn toàn và tô hồng nó lên thành một bài học ‘tôi đã trở lại mạnh mẽ hơn’. Nhưng giờ thì khác rồi. Việc một người lãnh đạo dám công khai chia sẻ hành trình đấu tranh với burnout của họ, ngay cả khi chưa hoàn toàn ‘ổn’, lại trở thành một tín hiệu cực kỳ mạnh mẽ.

Một câu chuyện mà Sơn từng nghe khiến mình suy nghĩ mãi, đó là về một CEO ở nước ngoài (xin giấu tên). Anh ấy không chỉ viết một bài blog kể về những đêm mất ngủ, những ngày chẳng muốn ra khỏi giường vì áp lực, mà còn chia sẻ chi tiết về liệu pháp anh ấy đã dùng, những cuốn sách anh ấy đọc, và cả việc anh ấy đã phải giảm tải công việc như thế nào. Điều này không làm hình ảnh anh ấy ‘yếu đi’ trong mắt nhân viên hay đối tác. Ngược lại, nó tạo ra một làn sóng đồng cảm và sự kết nối. Mọi người nhận ra ‘À, hóa ra sếp cũng là người, cũng có lúc mệt mỏi như mình’.

Việc chia sẻ này phá tan bức tường vô hình giữa lãnh đạo và nhân viên. Nó cho thấy sự dễ bị tổn thương (vulnerability) không phải là điểm yếu, mà là một phần của con người. Và khi lãnh đạo dám sống thật với phần dễ bị tổn thương đó, họ tạo ra một môi trường mà người khác cũng cảm thấy an toàn để làm điều tương tự. Nó khác hẳn với việc chỉ nói suông về ‘quan tâm sức khỏe tinh thần’. Đây là sống và thể hiện nó một cách chân thực nhất. Đây là bài học đầu tiên về sự chuyển dịch của hình ảnh lãnh đạo kiên cường.

Dấu hiệu 2: Họ thừa nhận cần sự hỗ trợ về tâm lý

Còn nhớ ngày xưa, đi gặp bác sĩ tâm lý hay nhà trị liệu tâm lý là việc bị nhìn với ánh mắt e dè, như thể chỉ dành cho những người có vấn đề nghiêm trọng. Ai đó công khai nói ‘tôi đang đi trị liệu’ có thể bị coi là… kỳ quặc. Nhưng thời đại mới đã thay đổi nhận thức này. Việc một người, đặc biệt là một người ở vị trí lãnh đạo, thừa nhận mình cần và chủ động tìm kiếm sự hỗ trợ về tâm lý không còn là điều đáng giấu diếm nữa. Thậm chí, nó đang trở thành một dấu hiệu của sự trưởng thành và nhận thức bản thân.

Bạn có thể thấy ngày càng nhiều lãnh đạo nổi tiếng, từ các CEO trong giới công nghệ đến các nhân vật công chúng, cởi mở nói về việc họ đi trị liệu, đi coaching tâm lý, hoặc tham gia các khóa thiền, chánh niệm để giữ cho tâm trí mình ‘lành lặn’. Như Sơn thấy, các báo cáo từ những hãng lớn như Deloitte hay động thái từ LinkedIn, SAP đều cho thấy sự ưu tiên vào ‘well-being’ và ’emotional safety’. Điều này không chỉ là phong trào, nó phản ánh một nhu cầu thực tế của thế hệ làm việc hiện tại.

Việc lãnh đạo thừa nhận cần hỗ trợ tâm lý không chỉ giúp họ giải quyết vấn đề của chính mình. Quan trọng hơn, nó gửi đi một thông điệp mạnh mẽ đến những người xung quanh: ‘Tìm kiếm sự giúp đỡ khi cần là hoàn toàn bình thường và đáng được tôn trọng’. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh ngày càng nhiều người trẻ cảm thấy căng thẳng, lo lắng (như báo cáo của Deloitte năm 2024 chỉ ra 46% Gen Z cảm thấy như vậy).

Khi bạn, với vai trò là người dẫn dắt (dù chỉ là dẫn dắt chính mình trong một hệ thống một người), dám nói về việc mình đã từng cần sự hỗ trợ, bạn đang tạo ra một không gian an toàn cho người khác cũng dám đối diện với vấn đề của họ. Nó là một hành động đầy dũng cảm, khác xa với hình ảnh lãnh đạo kiên cường truyền thống cố gắng tỏ ra ‘ổn’ mọi lúc mọi nơi.

Dấu hiệu 3: Họ đủ can đảm để nói “Tôi không ổn”

Đây có lẽ là dấu hiệu rõ ràng nhất và cũng khó khăn nhất. Nói ‘Tôi không ổn’ không phải là than vãn hay yếu đuối. Nó là sự trung thực tuyệt đối với cảm xúc và trạng thái hiện tại của bản thân. Lãnh đạo truyền thống thường được dạy phải giấu nhẹm những cảm xúc tiêu cực, phải luôn là nguồn năng lượng tích cực cho team. Nhưng sự thật là không ai có thể ‘ổn’ 24/7, nhất là khi vận hành một công việc kinh doanh một người đầy áp lực hay dẫn dắt một đội nhóm. Việc cố gắng tỏ ra ‘ổn’ khi không phải vậy rất tốn năng lượng và tạo ra sự giả tạo.

Khi một người lãnh đạo can đảm nói ‘Hôm nay tôi hơi mệt’, ‘Tôi đang gặp khó khăn với vấn đề này’, hoặc ‘Tôi đang cảm thấy áp lực’, họ đang làm hai điều rất quan trọng:

1. Hợp pháp hóa cảm xúc con người: Họ cho phép nhân viên thấy rằng cảm xúc tiêu cực là bình thường và được chấp nhận trong môi trường làm việc.
2. Xây dựng lòng tin: Sự trung thực về trạng thái cảm xúc tạo ra một nền tảng lòng tin vững chắc hơn bất kỳ lời động viên sáo rỗng nào. Nhân viên cảm thấy họ được nhìn nhận như những con người thật, chứ không phải những cỗ máy chỉ biết làm việc.

Tác động của việc lãnh đạo thể hiện sự dễ bị tổn thương là rất lớn. Nó không chỉ cải thiện sức khỏe tinh thần lãnh đạo mà còn lan tỏa sự an toàn đến toàn bộ tổ chức hoặc cộng đồng xung quanh. Bạn biết không, Sơn từng nghĩ phải luôn thể hiện mình là người mạnh mẽ, luôn có câu trả lời cho mọi thứ. Điều đó khiến mình luôn trong trạng thái ‘phòng thủ’, mệt mỏi và vô hình trung tạo áp lực cho người khác. Chỉ khi Sơn tập cho phép mình ‘không ổn’ và nói ra điều đó, không khí xung quanh mới trở nên dễ thở hơn rất nhiều. Mọi người cũng cởi mở hơn, dám chia sẻ những khó khăn của họ mà không sợ bị đánh giá.

Giống như khi bạn cố gắng xây dựng một hệ thống kinh doanh tự động hoàn hảo ngay từ đầu và sợ mắc lỗi, bạn sẽ chẳng bao giờ dám bắt đầu. Nhưng nếu bạn chấp nhận rằng mọi thứ đều có thể ‘không ổn’ lúc ban đầu và cứ bắt tay vào làm, bạn mới có cơ hội học hỏi và cải thiện.

Sự can đảm để nói ‘Tôi không ổn’ chính là dấu hiệu của một hình ảnh lãnh đạo mới: chân thực, dễ gần, và đặt yếu tố con người lên hàng đầu. Đây là điều mà thế hệ làm việc tương lai (Gen Z, Gen Alpha) tìm kiếm và đánh giá cao hơn bất kỳ thước đo ‘thành công’ tài chính hay sự nghiệp truyền thống nào.

Vì sao lãnh đạo dám yếu đuối lại tạo cảm giác an toàn?

Vậy tại sao những người lãnh đạo dám thể hiện sự dễ bị tổn thương, dám nói ‘Tôi không ổn’, dám kể về hành trình burnout lại được đánh giá cao hơn? Đơn giản là vì họ mang đến sự an toàn. Trong một thế giới đầy biến động, nơi áp lực công việc và cuộc sống ngày càng lớn, cảm giác được an toàn, được là chính mình mà không sợ bị phán xét là vô giá. Khi lãnh đạo thể hiện sự thật lòng, họ ngầm nói với mọi người: ‘Ở đây, bạn không cần phải giả vờ. Bạn được phép có những ngày tồi tệ, được phép mắc lỗi, được phép cần sự giúp đỡ’.

Sự chuyển dịch này không chỉ ảnh hưởng đến các tập đoàn lớn, mà còn rất quan trọng với những ai đang xây dựng hệ thống một người hoặc một team nhỏ. Chính năng lượng và thái độ của bạn sẽ định hình văn hóa làm việc. Nếu bạn luôn ‘gồng’, team của bạn cũng sẽ cảm thấy áp lực phải làm như vậy. Nếu bạn cho phép mình được thật, bạn cũng sẽ thu hút và giữ chân được những người cộng sự trân trọng sự chân thực.

Bạn có đồng ý rằng sự yếu đuối có thể là một sức mạnh trong lãnh đạo?

Câu hỏi này có thể hơi ngược đời với những gì chúng ta được dạy từ nhỏ, đúng không? Rằng yếu đuối là không tốt, là cần che giấu. Nhưng trong bối cảnh lãnh đạo hiện đại, đặc biệt là trong kỷ nguyên mà con người khao khát sự kết nối thật, sự yếu đuối được thể hiện đúng cách lại chính là cánh cửa mở ra lòng tin và sự đồng hành chân thật nhất. Biến đam mê thành thu nhập với tư duy Value Creator đòi hỏi bạn phải hiểu rõ giá trị cốt lõi của mình, và sự chân thực chính là một giá trị không thể thiếu.

Sơn đã học được rằng việc cố gắng tỏ ra ‘hoàn hảo’ hay ‘kiên cường’ chỉ làm mình thêm mệt mỏi và cô lập. Hành trình xây dựng thương hiệu cá nhân không phải để tô vẽ một hình ảnh không tì vết, mà là hành trình khai phá và chữa lành bản thể của chính mình. Có thể những tổn thương cũ (như sợ bị la mắng, sợ không đủ tốt) đang khiến bạn vô thức ‘gồng mình’ trong vai trò lãnh đạo. 5 bước tự nhận thức giúp One-Person Business vững mạnh bắt đầu từ việc nhìn nhận chính mình một cách trung thực.

Bạn có dám nhìn sâu vào những nỗi sợ đó không? Có dám cho phép mình ‘không ổn’ không? Có dám chia sẻ hành trình thật của mình không? Đây là những câu hỏi quan trọng cần trả lời để xây dựng một hình ảnh lãnh đạo không chỉ mạnh mẽ về kết quả, mà còn ‘lành’ từ bên trong, một người mà người khác cảm thấy an toàn khi đi cùng.

Nếu bạn đang sợ sai nên không dám bắt đầu hay trì hoãn vì chờ đợi sự hoàn hảo, thì việc chấp nhận rằng ‘không ổn’ là một phần của quá trình có thể là bước đột phá lớn nhất của bạn. Hãy bắt đầu sống như một người lãnh đạo đang trên hành trình chữa lành và sống thật, thay vì chỉ nói về điều đó. Đó chính là sức mạnh mới của lãnh đạo trong kỷ nguyên này.