Bạn đang ‘chết dần’ vì ám ảnh bởi kết quả?
Có bao giờ bạn cảm thấy mình đang chạy trên một chiếc máy chạy bộ vô hình không? Bạn đặt ra mục tiêu: đạt doanh số X, tuyển được nhân sự Y, ra mắt sản phẩm Z. Bạn cắm đầu cắm cổ chạy, mắt dán chặt vào vạch đích. Nhưng khi chưa tới nơi, hoặc tệ hơn, khi vấp ngã, bạn cảm thấy cả thế giới sụp đổ. Sự thất vọng, mệt mỏi, và cảm giác mình là kẻ thất bại cứ thế gặm nhấm. Nếu câu trả lời là có, thì có lẽ bạn, cũng như tôi của nhiều năm về trước, đang mắc một căn bệnh nguy hiểm: nghiện kết quả.
Đây không phải là một cuộc đua nước rút, mà là một hành trình marathon. Và trên hành trình đó, việc chỉ chăm chăm nhìn về đích đến có thể khiến bạn kiệt sức trước khi kịp nhận ra mình đã đi được bao xa. Đã đến lúc chúng ta cần một góc nhìn khác, một tư duy giúp bạn không chỉ đến đích, mà còn tận hưởng từng bước chạy.
Câu chuyện của tôi: Nô lệ của những “đích đến”
Tôi nhớ lại những năm tháng tuổi 20, khi tôi ám ảnh với những thứ mà sau này nhìn lại, tôi thấy chúng thật sự không đáng. Tôi tự nhủ rằng: “Mình sẽ hạnh phúc khi tuyển được vị trí trưởng phòng marketing đó”, “Mình sẽ mãn nguyện khi chốt xong thương vụ thoái vốn (exit) công ty đầu tiên”, hay thậm chí là “Mình sẽ vui vẻ hơn khi bắt đầu một mối quan hệ mới.”
Mỗi mục tiêu là một trạm hạnh phúc mà tôi tự vẽ ra. Tôi đặt tất cả cảm xúc, năng lượng và sự công nhận bản thân vào những kết quả đó. Nhưng cuộc đời đâu giống như một bản kế hoạch. Buổi phỏng vấn không như ý, đối tác rút lui vào phút chót, mối quan hệ không thành. Mỗi lần như vậy, tôi không chỉ thất vọng, mà còn cảm thấy mình thật vô dụng. Tôi đã để cho những yếu tố bên ngoài, những “kết quả” phù du, định đoạt giá trị và hạnh phúc của mình. Đó là một công thức hoàn hảo cho sự bất hạnh và kiệt quệ.
“Khi bạn quá phụ thuộc vào kết quả để cảm thấy hạnh phúc, bạn đang trao chìa khóa niềm vui của mình cho người khác.”
Phải mất một thời gian dài tôi mới nhận ra, việc chạy theo những cột mốc ấy giống như một kẻ đi trên sa mạc, cứ mải miết đuổi theo ảo ảnh về một ốc đảo. Càng chạy, càng mệt, và nước thì cứ cạn dần. Sự thật là, hạnh phúc và thành công không nằm ở đích đến, mà nó ẩn giấu trong chính hành trình bạn đi.
Sự nguy hiểm của việc ‘nghiện’ kết quả
Việc ám ảnh bởi kết quả không chỉ làm bạn mệt mỏi, nó còn là một “công thức cho thảm họa” (a recipe for disaster). Tại sao ư? Vì nó tạo ra một vòng lặp độc hại. Bạn đặt mục tiêu -> bạn stress vì nó -> bạn đạt được (hoặc không) -> cảm giác trống rỗng hoặc thất vọng ập đến -> bạn lại đặt một mục tiêu mới lớn hơn để lấp vào. Bạn không bao giờ thực sự “sống”, bạn chỉ đang “chờ đợi” để được sống.
Cái bẫy của tư duy này là:
- Mất đi niềm vui: Công việc trở thành gánh nặng, là phương tiện để đạt mục đích chứ không phải là nơi để bạn sáng tạo và tận hưởng.
- Ra quyết định sai lầm: Vì quá nôn nóng đạt kết quả, bạn có thể chọn đường tắt, bỏ qua chất lượng, hoặc hy sinh các giá trị dài hạn cho lợi ích trước mắt.
- Dễ dàng bỏ cuộc: Khi kết quả không đến nhanh như mong đợi, bạn dễ nản lòng và từ bỏ, vì bạn không tìm thấy ý nghĩa nào khác ngoài cái đích mờ mịt phía xa.
Nói tóm lại, khi chỉ tập trung vào chiếc cúp, bạn sẽ quên mất cách để chơi trận đấu.
Lý do 1: Kết quả là tổng hòa của những cải thiện hàng ngày
Đây là sự thật mà tôi ước mình biết sớm hơn: Thành công là sản phẩm của những thói quen hàng ngày. Kết quả lớn lao mà bạn mơ ước không đến từ một cú nhảy vọt thần kỳ. Nó đến từ hàng ngàn bước chân nhỏ bé, đều đặn mà bạn thực hiện mỗi ngày.
Hãy nghĩ về hiệu ứng lãi kép. Một cải thiện 1% mỗi ngày có vẻ không đáng kể. Nhưng sau một năm, bạn sẽ tốt hơn 37 lần so với lúc bắt đầu. Ngược lại, nếu bạn tệ đi 1% mỗi ngày, bạn sẽ gần như trở về con số 0.
Thời gian | Cải thiện 1% mỗi ngày | Tệ đi 1% mỗi ngày |
---|---|---|
Sau 1 tháng | Tốt hơn 1.35 lần | Kém hơn 0.74 lần |
Sau 3 tháng | Tốt hơn 2.45 lần | Kém hơn 0.40 lần |
Sau 1 năm | Tốt hơn 37.78 lần | Chỉ còn 0.03 lần |
Thay vì ám ảnh về mục tiêu “trở thành triệu phú”, hãy tập trung vào quá trình: hôm nay tiết kiệm được bao nhiêu, học thêm được kỹ năng gì, kết nối với được một khách hàng tiềm năng nào? Khi bạn làm tốt những việc nhỏ nhặt của ngày hôm nay, kết quả của ngày mai sẽ tự khắc tìm đến.
“Đừng nhắm đến thành công nếu bạn muốn nó; chỉ cần làm những gì bạn yêu thích và tin tưởng, và nó sẽ đến một cách tự nhiên.” – David Frost
Lý do 2: Yêu quá trình để tìm lại niềm vui trong công việc
Khi ngừng ám ảnh về kết quả, bạn bắt đầu tìm thấy niềm vui ở một nơi không ngờ tới: trong chính công việc hàng ngày. Thay vì xem việc viết một bài blog là “nhiệm vụ để có 1000 lượt xem”, hãy tận hưởng quá trình tìm kiếm ý tưởng, sắp xếp câu chữ, và tạo ra một giá trị thực sự cho người đọc. Thay vì xem việc tập thể dục là “để giảm 5kg”, hãy cảm nhận sự dẻo dai của cơ bắp, nhịp thở đều đặn, và dòng năng lượng tuôn chảy trong cơ thể.
Đây là sự thay đổi tư duy (mindset shift) quan trọng nhất. Khi bạn yêu quá trình, bạn sẽ:
- Có động lực bền bỉ: Nguồn năng lượng của bạn đến từ bên trong, từ niềm vui của sự sáng tạo và hoàn thiện, chứ không phải từ sự công nhận bên ngoài.
- Sáng tạo hơn: Khi không còn áp lực phải “tạo ra kết quả ngay lập tức”, tâm trí bạn được giải phóng để thử nghiệm, thất bại và tìm ra những giải pháp đột phá.
- Cảm thấy đủ đầy mỗi ngày: Hạnh phúc không còn là thứ phải chờ đợi. Nó hiện diện ngay trong tách cà phê buổi sáng, trong lúc bạn tập trung cao độ giải quyết một vấn-đề-khó, trong cảm giác thỏa mãn khi hoàn thành một việc nhỏ.
Hãy biến công việc thành một trò chơi, và bạn sẽ không bao giờ cảm thấy phải “làm việc” thêm một ngày nào nữa.
Lý do 3: Trở thành một ‘nghệ nhân’ trong lĩnh vực của bạn
Khi bạn tập trung vào quá trình, bạn đang âm thầm mài giũa một thứ vô giá: tay nghề của mình (your craft). Dù bạn là một lập trình viên, một người viết lách, một nhà marketing, hay một người bán hàng trên Shopee, công việc của bạn chính là “nghề thủ công” của bạn.
Một người thợ mộc bậc thầy không ám ảnh về việc bán được bao nhiêu cái bàn. Ông ấy ám ảnh về đường cắt phải thật ngọt, mối ghép phải thật khít, và lớp sơn phải thật mịn. Ông ấy đắm chìm (get lost) trong công việc của mình. Và chính vì sự đắm chìm đó, những chiếc bàn ông tạo ra trở thành kiệt tác mà ai cũng muốn sở hữu.
“Hãy để sự xuất sắc của bạn lên tiếng. Hãy tập trung vào việc trở nên giỏi đến mức người khác không thể phớt lờ bạn.” – Cal Newport
Hãy ngừng lo lắng về những thứ bạn không thể kiểm soát (kết quả) và dồn toàn bộ tâm trí vào thứ bạn có thể kiểm soát (hành động của bạn). Hãy trở thành một “nghệ nhân” trong lĩnh vực của mình. Mài giũa kỹ năng, cải tiến quy trình, và thực hiện công việc với niềm tự hào. Khi bạn làm điều đó, thành công không phải là một mục tiêu để theo đuổi, nó là một hệ quả tất yếu.
Kết bài: Biến mỗi ngày thành một bước tiến vững chắc
Nếu bạn đang cảm thấy kiệt sức trên con đường theo đuổi ước mơ, có lẽ đã đến lúc bạn nên dừng lại và nhìn xuống chân mình, thay vì cứ mãi ngước nhìn về phía đỉnh núi xa xôi. Tập trung vào quá trình không có nghĩa là bạn từ bỏ tham vọng. Nó có nghĩa là bạn chọn một con đường thông minh hơn, bền vững hơn và vui vẻ hơn để đạt được tham vọng đó.
Hãy bắt đầu từ hôm nay. Thay vì hỏi “Khi nào mình mới thành công?”, hãy tự hỏi: “Hôm nay, mình có thể làm gì tốt hơn 1% so với hôm qua?”. Khi bạn yêu quá trình, mỗi ngày trôi qua không phải là một ngày chờ đợi, mà là một ngày chiến thắng.
Bạn đã bao giờ rơi vào cái bẫy “nghiện kết quả” chưa? Hãy chia sẻ câu chuyện của bạn ở phần bình luận bên dưới nhé. Sơn rất muốn lắng nghe!