Bạn Có Đang Xây Dựng Một Doanh Nghiệp Mình Ghét? Tiêu Chí ‘Hell Yes’ Sẽ Cứu Rỗi Bạn

Bạn có đang xây dựng một doanh nghiệp mà chính mình ghét cay ghét đắng?

Có bao giờ bạn tỉnh dậy mỗi sáng, nhìn vào công việc kinh doanh mình đang gầy dựng và cảm thấy một sự trống rỗng đến lạ? Bạn là một founder, một người khởi nghiệp, nhưng thay vì cảm giác tự do và đam mê, bạn lại thấy mình đang bị trói buộc bởi chính “đứa con tinh thần” của mình. Bạn bận rộn, bạn có thể kiếm ra tiền, nhưng niềm vui và sự thỏa mãn dường như đã bốc hơi tự lúc nào.

Rất nhiều founder, trong đó có cả tôi, đã từng mắc kẹt trong cái bẫy của việc “xây dựng để xây dựng”, để rồi nhận ra mình đang vận hành một cỗ máy mà mình không hề yêu thích. Đó là cảm giác của sự quá tải, mất phương hướng và thiếu đi một kim chỉ nam rõ ràng. Nếu bạn đang ở trong tình trạng này, tiêu chí “Hell Yes” chính là chiếc la bàn bạn cần để tìm lại con đường đúng đắn, xây dựng một doanh nghiệp không chỉ để tồn tại, mà để bạn thực sự sống trọn vẹn với nó.

Từ công việc “công nghệ” tôi không yêu đến kinh doanh “Hell Yes”

Hồi tôi 21 tuổi, tôi cũng lao vào khởi nghiệp. Tôi bắt đầu một trại huấn luyện công nghệ (technology bootcamp) không phải vì đam mê, mà chỉ vì lúc đó… nó có vẻ là một ý tưởng hay. Tôi ngồi trong một căn hộ, vây quanh là những người bạn cũng đang “build” thứ gì đó, và trong một phút bốc đồng, chúng tôi nghĩ: “Ừ, làm tới đi!”. Thế là chúng tôi bắt tay vào xây dựng. Vài năm sau, chúng tôi đã tạo ra một thứ gì đó khá lớn, khá hoành tráng. Nhưng có một sự thật phũ phàng: Tôi ghét nó.

Tôi không thực sự có hứng thú với công nghệ theo cách đó. Công việc kinh doanh này dù tốt, dù mang lại nhiều bài học, nhưng nó không hề vui. Tôi không có sự tự do về địa điểm, một thứ mà tôi luôn khao khát. Tôi đã không chủ đích trong việc xây dựng. Tôi chỉ đơn giản là đang làm một cái gì đó, chỉ để được gọi là “founder”. Đó là một bài học đắt giá. Tôi nhận ra mình đã xây dựng một doanh nghiệp dựa trên sự tình cờ thay vì một bộ tiêu chí cốt lõi. Tôi đã nói “yes” với một cơ hội mà lẽ ra, từ sâu thẳm bên trong, nó phải là một tiếng “no” dứt khoát.

Hành trình đó dạy tôi rằng, xây dựng một doanh nghiệp thành công về mặt tài chính là chưa đủ. Nó phải là một doanh nghiệp mà bạn sẵn lòng đổ cả trái tim và tâm hồn vào, mỗi ngày.

Và đó là lúc tôi bắt đầu định hình nên triết lý “Hell Yes or No” – một bộ lọc tàn nhẫn nhưng cần thiết cho mọi quyết định trong kinh doanh và cuộc sống. Nếu một cơ hội, một dự án, một đối tác không khiến tôi phải thốt lên “Hell Yes!” (tạm dịch: “Chắc chắn rồi, tuyệt vời!”), thì câu trả lời mặc định sẽ là “Không”. Không đắn đo, không hối tiếc. Chỉ có sự nhiệt thành tuyệt đối hoặc không gì cả.

Hãy là nhà đầu tư của chính mình: Tiêu chí cho cuộc sống

Bạn có biết Warren Buffett không? Ông ấy là một nhà đầu tư huyền thoại với một bộ tiêu chí cực kỳ khắt khe trước khi rót tiền vào bất kỳ công ty nào: dòng tiền tốt, người sáng lập tuyệt vời, lợi thế cạnh tranh bền vững, thương hiệu dễ nhận biết… Là một founder, chúng ta cũng chính là những nhà đầu tư. Nhưng thay vì tiền bạc, chúng ta đầu tư thứ còn quý giá hơn: thời gian, năng lượng và tâm huyết của chính mình.

Vậy tại sao chúng ta lại có thể dễ dãi với các khoản đầu tư của mình đến vậy? Tại sao lại “rót vốn” cuộc đời vào những dự án nửa vời, những khách hàng không phù hợp, hay những ý tưởng mà chúng ta không thực sự tin tưởng? Việc xem mình là một nhà đầu tư sẽ thay đổi hoàn toàn cách bạn tiếp cận mọi thứ. Bạn sẽ bắt đầu đòi hỏi một “lợi tức đầu tư” cao hơn cho năng lượng của mình. Bạn sẽ bắt đầu xây dựng một bộ tiêu chí riêng, một “North Star” (Sao Bắc Đẩu) để dẫn lối cho mọi quyết định.

Chúng ta thường chết chìm trong một biển cơ hội chứ không phải chết đói vì thiếu chúng. Việc có một bộ tiêu chí rõ ràng giúp bạn điều hướng qua biển cả đó.

Doanh nghiệp của bạn lúc này giống như một miếng đất sét. Bạn có toàn quyền nhào nặn nó thành bất cứ hình dạng nào bạn muốn. Vậy tại sao không dành một chút thời gian để xác định rõ ràng về “tác phẩm” mà bạn muốn tạo ra? Khi có tiêu chí, mỗi quyết định, dù lớn hay nhỏ, đều trở nên dễ dàng hơn. Bạn chỉ cần đối chiếu và tự hỏi: “Điều này có phù hợp với tiêu chí của mình không? Nó có phải là một ‘Hell Yes’ không?”

5 tiêu chí cốt lõi để xác định “Hell Yes Business” của bạn

Xây dựng bộ tiêu chí của riêng bạn là một hành trình cá nhân, nhưng đây là 5 tiêu chí mà tôi đã đúc kết và áp dụng cho The One-Person System. Bạn có thể dùng chúng làm điểm khởi đầu để định hình nên bộ quy tắc của riêng mình.

1. Phải yêu khách hàng và vấn đề của họ: Bạn có thực sự đồng cảm và muốn dành nhiều năm tới để phục vụ nhóm người này không? Nếu ý nghĩ phải nói chuyện với khách hàng mỗi ngày khiến bạn mệt mỏi, đó chắc chắn không phải là một “Hell Yes”. Tình yêu dành cho người mình phục vụ là nhiên liệu bền bỉ nhất.
2. Phải có lợi thế phân phối từ ngày đầu tiên: Bạn có một kênh nào đó (YouTube, email list, cộng đồng) để tiếp cận khách hàng tiềm năng ngay lập tức không? Xây dựng một sản phẩm tuyệt vời nhưng không ai biết đến là một bi kịch. Một doanh nghiệp “Hell Yes” phải có con đường rõ ràng để đưa giá trị đến với thế giới.
3. Phải tạo ra dòng tiền trong 90 ngày: Đây không phải là việc làm giàu nhanh chóng. Đây là tiêu chí về tính thực tế. Một mô hình kinh doanh có thể chứng minh giá trị và tạo ra doanh thu sớm sẽ giúp bạn có thêm động lực và nguồn lực để đi đường dài, thay vì đốt hết năng lượng trong vô vọng. Sự bền vững là tối quan trọng.
4. Phải là một điều “hiển nhiên” đối với bạn: Công việc kinh doanh này có phải là sự kết hợp tự nhiên giữa kỹ năng, đam mê và kinh nghiệm của bạn không? Khi tôi xây dựng TOPS, mọi thứ đều rất “hiển nhiên”. Nó không giống như việc tôi cố gò mình vào lĩnh vực công nghệ. Khi bạn làm điều hiển nhiên, mọi thứ sẽ trôi chảy một cách kỳ diệu.
5. Mọi thứ phải là “Hell Yes”: Tiêu chí bao trùm tất cả. Từ sản phẩm, đối tác, đội ngũ, cho đến từng dự án nhỏ. Nếu có bất kỳ yếu tố nào chỉ dừng ở mức “cũng được” hay “tạm ổn”, hãy dũng cảm nói “không”. Sự tầm thường sẽ giết chết một tầm nhìn vĩ đại.

Để giúp bạn dễ hình dung, tôi đã tóm tắt các tiêu chí này vào bảng dưới đây. Hãy thử tự đánh giá ý tưởng kinh doanh của bạn xem sao nhé!

Khi đam mê gặp mục tiêu: Ví dụ thực tế từ những người đã làm được

Gần đây, tôi có cơ hội ngồi lại với Railen và Mo, hai nhà làm phim trẻ tuổi đầy tài năng. Họ đang xây dựng một cộng đồng và các khóa học để giúp những người sáng tạo khác nâng tầm tác phẩm. Họ có đam mê, có kỹ năng, và có một tầm nhìn lớn. Tuy nhiên, họ cũng đang đứng giữa nhiều ngã rẽ và cảm thấy quá tải, một cảm giác rất quen thuộc với các founder.

Trong lúc chúng tôi trò chuyện, một “cơ hội vàng” xuất hiện. Một khách hàng sẵn sàng trả cho họ một khoản phí cố định hàng tháng lên tới gần 600 triệu đồng để xây dựng thương hiệu cá nhân. Con số này có thể giải quyết rất nhiều vấn đề về tài chính trước mắt. Nhưng khi chúng tôi phân tích sâu hơn, vấn đề đã lộ ra. Công việc này, dù hấp dẫn, lại đi chệch khỏi tầm nhìn cốt lõi của họ là xây dựng cộng đồng và các case study chuyên sâu. Nó đòi hỏi sự tập trung vào một khách hàng duy nhất, thay vì phục vụ hàng trăm, hàng ngàn nhà làm phim khác.

“Nó có phải là một ‘Hell Yes’ không? Hay nó chỉ là một sự phân tâm bọc đường?” – Đây là câu hỏi tôi đặt ra cho họ.

Sau khi cân nhắc, họ đã quyết định nói “không”. Đó là một quyết định khó khăn, nhưng nó giải phóng họ. Bằng cách từ chối một cơ hội “tốt”, họ đã tạo không gian cho một cơ hội “tuyệt vời” – đó là toàn tâm toàn ý xây dựng doanh nghiệp mơ ước của mình. Họ đã chọn sự tập trung thay vì sự phân tâm, chọn tầm nhìn dài hạn thay vì lợi ích trước mắt. Đó chính là sức mạnh của tiêu chí “Hell Yes” trong thực tế.

Từ “xây dựng gì cũng được” sang “xây dựng đúng thứ mình muốn”

Paul Graham, người sáng lập Y Combinator, từng nói một câu rất nổi tiếng: “Hầu hết các startup chết vì khó tiêu, chứ không phải vì chết đói”. Chúng ta thường chết chìm trong vô số cơ hội, ý tưởng, và những lời đề nghị “có vẻ hay”. Chúng ta mắc một “căn bệnh” mà tôi gọi là “bệnh nghiện nói CÓ”. Chúng ta sợ bỏ lỡ, sợ người khác nghĩ mình không đủ năng lực, nên chúng ta đồng ý với mọi thứ.

Nhưng mỗi lần bạn nói “có” với một thứ không thực sự quan trọng, bạn đang nói “không” với giấc mơ của chính mình. Mỗi giờ bạn dành cho một dự án nửa vời là một giờ bị đánh cắp khỏi việc xây dựng di sản của bạn. Việc chuyển đổi tư duy từ “xây dựng gì cũng được, miễn là được gọi là founder” sang “chỉ xây dựng đúng thứ mình muốn, thứ là một Hell Yes” là bước ngoặt quan trọng nhất.

Hãy tập nói “không”. Nói không với những cơ hội tốt để dành chỗ cho những cơ hội tuyệt vời. Nói không với sự phân tâm để bảo vệ sự tập trung. Sự tập trung chính là siêu năng lực của một doanh nghiệp một người. Bạn không cần làm nhiều hơn. Bạn cần làm ít hơn nhưng tốt hơn. Hãy nhớ rằng, sự vĩ đại không được xây dựng từ một ngàn cái “có” hời hợt, mà từ một vài cái “có” đầy tâm huyết, được bảo vệ bởi hàng ngàn cái “không” quyết đoán.

Dừng lại và định hình tương lai của bạn

Nếu bạn đã đọc đến đây, có lẽ bạn cũng đang khao khát một sự thay đổi. Bạn mệt mỏi với việc chạy theo những thứ không mang lại cho bạn niềm vui. Bạn muốn xây dựng một thứ gì đó thực sự có ý nghĩa, một doanh nghiệp mơ ước phản ánh đúng con người bạn.

Vậy thì ngay bây giờ, hãy dành cho mình một chút thời gian. Tắt hết các tab khác, đặt điện thoại sang một bên. Lấy một tờ giấy, một cây bút, và bắt đầu viết ra bộ tiêu chí “Hell Yes” của riêng bạn. Bạn muốn cuộc sống của mình trông như thế nào? Bạn muốn phục vụ ai? Điều gì khiến bạn cảm thấy tràn đầy năng lượng? Điều gì là không thể thương lượng?

Hành trình xây dựng một One-Person Business thành công không bắt đầu bằng việc tìm kiếm một ý tưởng hợp thời, mà bắt đầu bằng việc thấu hiểu chính mình. Hãy can đảm nói “không” để có thể nói “Hell Yes!” với một tương lai mà bạn thực sự thuộc về.

Bạn đã xác định được tiêu chí “Hell Yes” của mình chưa? Hãy chia sẻ một trong những tiêu chí quan trọng nhất của bạn ở phần bình luận bên dưới nhé. Tôi rất muốn được lắng nghe câu chuyện của bạn!