Bạn đang ra quyết định như một “người nghèo”?
Nếu bạn mở lịch làm việc và tự nhủ, “Tôi không có thời gian“, hoặc nhìn vào số dư tài khoản và kết luận, “Tôi không đủ tiền chi cho việc này“, thì tôi phải thành thật với bạn: bạn không đang tư duy như một người xây dựng cơ nghiệp. Bạn đang tư duy như một tù nhân. Các founder thành công không hỏi, “Nó tốn bao nhiêu tiền?” Họ hỏi, “Lợi tức đầu tư (ROI) là bao nhiêu nếu việc này thành công?“
Sự thay đổi nhỏ trong câu hỏi này sẽ giải phóng bạn hoặc giữ bạn mắc kẹt trong một nhà tù trá hình mang tên “doanh nghiệp”. Khi tôi nhận ra điều này, tôi đã thoát khỏi cảnh làm việc 15 tiếng/ngày trong một công ty “nuốt chửng” cuộc sống của mình, để xây dựng nên những hệ thống kinh doanh vận hành chỉ với chưa đầy 4 giờ làm việc của tôi mỗi ngày. Đó là sự tự do thực sự.
Hầu hết các founder, solopreneur đều kẹt lại không phải vì họ không làm việc đủ chăm chỉ, mà vì họ ra quyết định tài chính với tư duy chi phí (Expense Thinking) – một tư duy tập trung vào việc bảo toàn những gì mình đang có. Nó luôn đi kèm nỗi sợ hãi và sự khan hiếm.
Tư duy chi phí hỏi: “Làm sao để tiết kiệm tiền?”
Tư duy ROI hỏi: “Làm sao để tiền đẻ ra tiền?”
Bài viết này sẽ trao cho bạn 4 câu hỏi cốt lõi để “lột xác” khỏi tư duy cũ kỹ đó, giúp bạn tự tin ra quyết định đầu tư thông minh và biến mỗi khoản chi thành một động cơ tăng trưởng mạnh mẽ.
Sự đối lập giữa Tư duy Chi phí và Tư duy ROI
Để dễ hình dung, hãy xem cách hai lối tư duy này phản ứng trước cùng một cơ hội. Tư duy Chi phí là lối mòn của việc chỉ nhìn vào con số phải trả. Nó luôn tìm cách giảm thiểu rủi ro bằng cách không làm gì cả. Ngược lại, Tư duy ROI (Return on Investment) tập trung vào tiềm năng nhận lại. Nó coi mỗi đồng vốn là một hạt giống có thể nảy mầm thành một vụ mùa bội thu. Đây không phải là liều lĩnh, mà là sự dũng cảm có tính toán.
Hãy xem bảng so sánh nhanh này:
| Tình huống | Tư duy Chi phí (Expense Thinking) | Tư duy ROI (ROI Thinking) |
|---|---|---|
| Cần một website chuyên nghiệp | “Thuê agency tốn quá, mình tự mày mò làm bằng template miễn phí cho rẻ.“ | “Đầu tư vào một website chuyên nghiệp sẽ tăng tỷ lệ chuyển đổi và uy tín thương hiệu, mang lại doanh thu cao hơn gấp nhiều lần chi phí.“ |
| Cân nhắc tham gia mastermind giá cao | “Số tiền này quá lớn, để dành làm việc khác an toàn hơn.“ | “Nếu chỉ cần 1-2 mối quan hệ hoặc chiến lược từ đây giúp mình có khách hàng lớn, khoản đầu tư này đã quá hời.“ |
| Quá tải với công việc admin | “Ráng làm thêm chút, thuê người tốn tiền lắm.“ | “Thuê trợ lý sẽ giải phóng thời gian của mình để tập trung vào việc tạo ra giá trị cao hơn gấp 10 lần lương của họ.“ |
Nhận ra chưa? Mọi quyết định của bạn đều định hình số phận doanh nghiệp. Nếu bạn luôn nói “đắt quá“, thực chất bạn đang nói “Tôi không tin mình có thể tạo ra lợi nhuận từ nó“.
Câu hỏi 1: Hệ số nhân tiền là gì? (Money Multiplier)
Đây là câu hỏi đầu tiên và quan trọng nhất. Thay vì nhìn vào giá tiền và hỏi “Tôi có đủ khả năng chi trả không?“, hãy hỏi: “Nếu tôi bỏ 1 đồng vào đây, bao nhiêu đồng sẽ quay trở lại?“
Đây chính là cách tư duy của một nhà quản lý danh mục đầu tư. Vai trò của bạn là xác định các cơ hội có hệ số nhân tiền cao và ra quyết định thật nhanh.
Câu chuyện của Sarah, một học viên của tôi, là một minh chứng tuyệt vời. Cô ấy đã tranh luận rất nhiều về việc có nên chi 125 triệu đồng cho một đội ngũ quay video chuyên nghiệp để ra mắt khóa học mới hay không. Suy nghĩ đầu tiên của cô ấy là: “Đắt quá. Mình có thể tự quay bằng iPhone mà“. Đó chính là tư duy chi phí.
Sau đó, tôi đã yêu cầu cô ấy thử hỏi bằng tư duy ROI: “Nếu video chuyên nghiệp này giúp mình bán thêm chỉ 5 suất học với giá 50 triệu/suất, mình đã thu về 250 triệu rồi“. Bỗng nhiên, khoản đầu tư 125 triệu không còn là gánh nặng nữa.
Kết quả? Khóa học của Sarah đã bán được nhiều hơn 27 suất so với lần ra mắt trước. Doanh thu tăng thêm 1,35 tỷ đồng từ khoản đầu tư 125 triệu. Đó là một hệ số nhân tiền 10.8x. Cô ấy không tiêu tiền, cô ấy đang đầu tư vào cỗ máy in tiền của mình.
Câu hỏi 2: Chi phí của việc chờ đợi là bao nhiêu? (Cost of Waiting)
Hầu hết các founder nghĩ rằng trì hoãn một quyết định sẽ giúp tiết kiệm tiền. Sai lầm chết người! Trì hoãn không tiết kiệm gì cả, nó làm bạn mất đi chi phí cơ hội. Mỗi ngày bạn chờ đợi là một ngày bạn không tiến bộ, không tăng trưởng.
James, một người bạn founder của tôi, đã do dự rất lâu về việc thuê một Trợ lý ảo (VA) với chi phí 20 triệu/tháng. Tôi hỏi anh ấy: “Chi phí của việc chờ đợi 90 ngày để ra quyết định này là bao nhiêu?“
Anh ấy bắt đầu tính toán:
- Mỗi ngày tiết kiệm được 3 giờ làm việc admin.
- 90 ngày sẽ tiết kiệm được 270 giờ.
- Giá trị mỗi giờ làm việc của anh ấy khi tập trung vào bán hàng và phát triển đối tác là khoảng 1 triệu đồng.
- Doanh thu tiềm năng bị mất đi do trì hoãn: 270 giờ x 1 triệu/giờ = 270 triệu đồng.
Đột nhiên, chi phí thuê VA trong 3 tháng (60 triệu) trở nên quá nhỏ bé so với cái giá 270 triệu của sự chờ đợi. Anh ấy đã tuyển người ngay trong tuần đó. Chỉ trong vòng 60 ngày, doanh thu hàng tháng của anh đã tăng thêm hơn 1 tỷ đồng. Chi phí thực sự không nằm ở việc thuê người, mà là ở việc đã không thuê sớm hơn.
Câu hỏi 3: Điều này sẽ giải phóng bạn để làm gì? (What This Frees Me Up To Do)
Đây là câu hỏi mà rất nhiều người bỏ qua. Khi bạn chi tiền, bạn không chỉ mua một món đồ hay một dịch vụ. Bạn đang mua lại thời gian – tài sản quý giá nhất của mình. Và cách bạn sử dụng thời gian được giải phóng đó sẽ quyết định tất cả.
Michelle, một founder trong cộng đồng của tôi, từng dành 15 giờ mỗi tuần để tự mình sáng tạo nội dung cho công ty thiết kế của cô ấy. Cô đã ngần ngại khi phải thuê một Content Manager với mức lương 30 triệu/tháng.
Tôi đã hỏi cô ấy: “Nếu bạn có lại 15 giờ đó mỗi tuần, bạn sẽ làm gì?“
Cô ấy trả lời không do dự: “Tôi sẽ tập trung vào việc gọi điện và xây dựng quan hệ đối tác với các thương hiệu lớn hơn.“
Phép toán rất đơn giản: Một hợp đồng đối tác thành công mang về cho cô ấy 50 triệu đồng. Nếu mỗi tháng cô ấy chốt được một hợp đồng, doanh thu một năm sẽ là 600 triệu đồng. Chi phí cho Content Manager cả năm là 360 triệu đồng. Tỷ suất lợi nhuận đạt gần 2x, chưa kể thương hiệu được nâng tầm. Đây không chỉ là ủy quyền, đây là đòn bẩy thời gian, biến những giờ làm việc trung bình thành những cơ hội vàng.
Câu hỏi 4: Bạn có thể sống sót qua kịch bản xấu nhất không? (Can I Survive The Worst Case?)
Nhiều người quá tập trung vào những gì có thể đi sai mà bỏ lỡ những gì có thể đi đúng. Những người có tư duy ROI thông minh sẽ hỏi: “Nếu kế hoạch này thất bại hoàn toàn, mình có trụ được không?” Nếu câu trả lời là “Có“, và tiềm năng thành công là rất lớn, thì đó gần như luôn là một rủi ro đáng để chấp nhận.
Mark, một founder tôi biết, muốn ra mắt một chương trình mastermind cao cấp nhưng lại sợ đầu tư 100 triệu cho marketing. Cùng phân tích nhé:
- Kịch bản xấu nhất: Anh ấy mất 100 triệu.
- Kịch bản tốt nhất: Anh ấy có được 10 thành viên với giá 25 triệu/người, thu về 250 triệu. Tiềm năng lợi nhuận là 2.5x.
Liệu anh ấy có thể “sống sót” nếu mất 100 triệu không? Có. Liệu tiềm năng thu về 250 triệu có đáng để chấp nhận rủi ro đó không? Chắc chắn là có. Đây không phải là sự liều lĩnh mù quáng. Đây là sự dũng cảm có tính toán.
Kết luận: Hãy là người chơi tấn công, đừng chỉ phòng thủ
Sự thay đổi cốt lõi nhất không chỉ nằm ở việc hỏi những câu hỏi tốt hơn. Đó là việc trở thành một kiểu founder khác, một người có tư duy khác.
Người có tư duy chi phí cắt giảm để tồn tại. Người có tư duy ROI đầu tư chiến lược để phát triển thịnh vượng.
Trong kinh doanh có hai loại tiền tệ: tiền bạc và thời gian. Chỉ một trong số chúng là vô hạn. Đừng mắc sai lầm chết người là tiết kiệm tiền nhưng lại phung phí thời gian. Ngừng hỏi “Cái này giá bao nhiêu?” và bắt đầu hỏi “ROI là bao nhiêu nếu nó hoạt động?”.
Bởi vì câu hỏi thực sự không phải là bạn có đủ khả năng để đầu tư hay không. Câu hỏi là, bạn có đủ khả năng để không đầu tư hay không?
Nếu bạn đã mệt mỏi với việc trở thành nút thắt cổ chai trong chính doanh nghiệp của mình, hãy bắt đầu thay đổi từ tư duy. Bạn nghĩ sao về 4 câu hỏi này? Hãy chia sẻ quyết định đầu tư lớn nhất bạn từng thực hiện và kết quả của nó ở phần bình luận bên dưới nhé!