Bạn có đang xây dựng một doanh nghiệp mà mình ghét?
Tôi đã từng trò chuyện với một founder, gọi anh là Nam. Anh ấy cực kỳ tài năng, sản phẩm tốt, khách hàng yêu quý. Nhưng mỗi lần gặp, tôi đều thấy trong mắt anh một sự mệt mỏi không thể che giấu. Lịch của anh dày đặc những cuộc họp không tên, những email vụn vặt, và những công việc mà lẽ ra anh không cần phải làm. Anh nói với tôi trong một buổi cà phê chiều: “Sơn ạ, nhiều lúc anh thấy mình đang xây một cái nhà tù tinh xảo cho chính mình, chứ không phải một doanh nghiệp mơ ước nữa.”
Câu chuyện của Nam không hề hiếm. Rất nhiều chủ doanh nghiệp và founder ngoài kia cũng đang ở trong tình trạng tương tự. Các bạn bắt đầu với một đam mê cháy bỏng, nhưng rồi guồng quay vận hành hàng ngày cuốn bạn đi. Bạn làm việc quần quật 12-16 tiếng một ngày, nói ‘có’ với mọi yêu cầu, ôm đồm mọi thứ vì nỗi sợ vô hình: “Giao cho người khác, nhỡ họ làm hỏng thì sao?” hoặc “Thôi, mình làm cho nhanh.” Dần dần, bạn trở thành một “lính cứu hỏa” chuyên đi xử lý những vấn đề cấp bách thay vì một kiến trúc sư xây dựng tầm nhìn cho tương lai. Doanh nghiệp lớn hơn, nhưng niềm vui và thời gian của bạn lại vơi đi. Đó là một cái giá quá đắt.
Vấn đề cốt lõi: Tại sao chúng ta lại tự giam mình?
Vấn đề không nằm ở việc bạn thiếu chăm chỉ. Ngược lại là đằng khác, bạn quá chăm chỉ vào những việc không nên làm. Nỗi đau lớn nhất của các founder bị mắc kẹt nằm ở tư duy. Chúng ta bị ám ảnh bởi sự hoàn hảo, sợ mất kiểm soát và có một niềm tin sai lầm rằng không ai có thể làm tốt hơn mình. Chính những niềm tin giới hạn này đã ngăn cản chúng ta học một trong những kỹ năng quan trọng nhất để phát triển: ủy thác công việc.
“Chúng ta không vươn lên tới cấp độ của mục tiêu. Chúng ta rơi xuống cấp độ của hệ thống.” – James Clear
Khi bạn không biết cách ủy thác, bạn sẽ mãi mắc kẹt ở giai đoạn quản lý giao dịch (transactional management) – tức là chỉ giao việc, kiểm tra, rồi lại giao việc tiếp. Bạn sẽ không bao giờ đạt đến cấp độ lãnh đạo chuyển đổi (transformational leadership) – nơi bạn đặt ra kết quả rõ ràng và huấn luyện đội ngũ của mình để họ tự đi đến thành công. Nếu không phá vỡ được rào cản này, doanh nghiệp của bạn có thể sẽ chững lại ở một quy mô nhất định, và bạn sẽ mãi là nô lệ cho nó.
Thay đổi cuộc chơi với triết lý “Mua Lại Thời Gian”
Đây là một sự thật có thể khiến bạn bất ngờ: Bạn không nên thuê người chỉ để tăng trưởng doanh nghiệp. Bạn nên thuê người để mua lại thời gian của chính mình. Đây chính là triết lý cốt lõi của Vòng Lặp Buyback Loop. Thời gian là tài sản không thể tái tạo, và là nguồn lực duy nhất bạn thực sự cần để leo lên những nấc thang tiếp theo của sự phát triển.
Hãy nghĩ xem, nếu bạn có thêm 4 tiếng mỗi ngày, bạn sẽ làm gì? Bạn sẽ không dùng nó để trả lời thêm email, đúng không? Bạn sẽ dùng nó để học một kỹ năng mới, xây dựng một mối quan hệ quan trọng, hoặc đơn giản là nghỉ ngơi để tái tạo năng lượng. Khi bạn bắt đầu coi việc ủy thác là một khoản đầu tư để mua lại thời gian, mọi quyết định của bạn sẽ thay đổi. Bạn sẽ không còn hỏi “Tốn bao nhiêu tiền để thuê một người?”, mà sẽ hỏi “Tôi sẽ mất bao nhiêu cơ hội nếu không thuê người này?”.
Vòng Lặp Buyback Loop: 3 bước đơn giản để giải phóng thời gian
Để thoát khỏi cái bẫy “làm việc chăm chỉ”, tôi muốn giới thiệu cho bạn một hệ thống đơn giản nhưng cực kỳ mạnh mẽ gồm 3 bước: Audit (Kiểm toán), Transfer (Chuyển giao), và Fill (Lấp đầy). Đây chính là Vòng Lặp Buyback Loop.
Bước 1: Audit (Kiểm toán) – Tìm ra “kẻ đánh cắp” thời gian và năng lượng
Bước đầu tiên là phải biết chính xác thời gian và năng lượng của bạn đang bị tiêu hao ở đâu. Hãy mở lịch làm việc của bạn trong tuần vừa qua và phân loại mọi công việc vào Ma trận Thời gian & Năng lượng dưới đây. Hãy thành thật với chính mình.
| Giá trị tiền bạc thấp | Giá trị tiền bạc cao | |
|---|---|---|
| Hút năng lượng | Ô số 1: Xóa bỏ/Ủy thác ngay! (VD: Trả lời email chung, đặt lịch họp, báo cáo lặp lại) | Ô số 2: Ủy thác & Giám sát (VD: Họp với khách hàng không tiềm năng, xử lý khủng hoảng nhỏ) |
| Tạo năng lượng | Ô số 3: Tự động hóa/Ủy thác (VD: Đăng bài MXH theo mẫu, thiết kế ảnh đơn giản) | Ô số 4: Tập trung làm! (VD: Xây dựng chiến lược, phát triển sản phẩm mới, tạo mối quan hệ đối tác) |
Những công việc trong Ô số 1 là những “kẻ hút máu” bạn cần loại bỏ đầu tiên. Đây là những tác vụ bạn ghét làm, chúng lấy đi năng lượng của bạn và có thể dễ dàng trả tiền cho người khác làm với chi phí thấp. Việc bạn tiếp tục làm những công việc này là một sự lãng phí không thể chấp nhận được về mặt toán học.
Bước 2: Transfer (Chuyển giao) – Biến quy trình thành tài sản với “Camcorder Method”
Sau khi đã xác định được những việc cần ủy thác, câu hỏi tiếp theo là: “Làm sao để chuyển giao mà không mất thời gian và vẫn đảm bảo chất lượng?” Câu trả lời là “Phương pháp Camcorder” (Phương pháp Máy quay phim). Thay vì ngồi hàng giờ viết ra những tài liệu quy trình (SOP) dài ngoằng và khô khan, hãy làm như sau:
- Mở một phần mềm quay màn hình như Loom, OBS, hoặc ngay cả Zoom.
- Bấm nút ghi hình.
- Vừa thực hiện công việc đó, vừa giải thích to các bước bạn đang làm, tại sao bạn lại làm như vậy, và những lưu ý quan trọng.
- Lưu video lại và gửi cho người bạn ủy thác.
Phương pháp này cực kỳ hiệu quả vì nó trực quan, dễ hiểu và tiết kiệm vô số thời gian. Bạn đang tạo ra một thư viện quy trình sống động, một tài sản thực sự cho doanh nghiệp. Người mới có thể xem đi xem lại, và bạn chỉ cần làm một lần duy nhất. Đây là cách bạn nhân bản chính mình.
“Nỗi sợ lớn nhất của founder là sợ bị từ chối và sợ thất bại. Nếu tôi hợp tác với ai đó và dự án không thành công, tôi không muốn người tôi ngưỡng mộ nghĩ rằng tôi không đủ năng lực.”
Việc tạo ra quy trình rõ ràng sẽ giảm thiểu rủi ro này, vì nó trao cho người khác công cụ để thành công, thay vì chỉ đẩy cho họ trách nhiệm.
Bước 3: Fill (Lấp đầy) – Dùng thời gian mới để nâng cấp chính mình
Đây là bước mà rất nhiều người bỏ qua. Sau khi đã “mua lại” được thời gian, họ không biết phải làm gì với nó. Thời gian được giải phóng không phải để bạn lướt mạng xã hội nhiều hơn. Nó là một khoản đầu tư. Bạn cần dùng nó để lấp đầy vào 3 trụ cột quan trọng nhất để đưa bạn và doanh nghiệp lên một tầm cao mới:
- Kỹ năng (Skills): Bạn thiếu kỹ năng gì để giải quyết những vấn đề lớn hơn? Kỹ năng lãnh đạo? Đàm phán? Xây dựng văn hóa? Hãy dùng thời gian này để học, đọc sách, tham gia khóa học.
- Niềm tin (Beliefs): Những niềm tin giới hạn nào đang cản trở bạn? Nỗi sợ thất bại? Niềm tin rằng bạn không xứng đáng với thành công lớn hơn? Hãy làm việc với một người coach, mentor, hoặc tham gia một nhóm bạn đồng hành để phá vỡ những rào cản vô hình này.
- Phẩm chất (Character): Đây là những thói quen giúp bạn “khóa chặt” những kỹ năng và niềm tin mới. Đó là sự kiên định, kỷ luật, và sức bền tinh thần. Hãy dùng thời gian này để rèn luyện sức khỏe, thiền định, và xây dựng những thói quen tốt.
“Đừng ước mọi thứ dễ dàng hơn. Hãy ước bạn giỏi hơn.” – Jim Rohn
Vòng lặp này không chỉ diễn ra một lần. Mỗi khi bạn cảm thấy mình bắt đầu quá tải, hãy quay lại Bước 1. Mỗi một vòng lặp hoàn thành là một lần bạn tiến hóa. Bạn sẽ giải quyết được những vấn đề lớn hơn, tạo ra nhiều giá trị hơn, và quan trọng nhất, bạn sẽ tìm lại được niềm vui và sự tự do trong hành trình xây dựng doanh nghiệp của mình.
Hành trình giải phóng bản thân bắt đầu từ hôm nay
Việc ủy thác không còn là một lựa chọn “có thì tốt”. Nó là một điều kiện bắt buộc nếu bạn muốn doanh nghiệp của mình phát triển bền vững và bản thân bạn không bị kiệt sức. Vòng Lặp Buyback Loop là tấm bản đồ giúp bạn thực hiện điều đó một cách có hệ thống.
Hãy bắt đầu ngay hôm nay. Nhìn vào danh sách công việc của bạn và tự hỏi: “Việc gì đang đánh cắp năng lượng của mình mà mình có thể giao cho người khác ngay lập tức?”
Tôi rất muốn nghe câu trả lời của bạn. Hãy để lại bình luận bên dưới về một công việc bạn sẽ ủy thác trong tuần này nhé. Và đừng quên đăng ký newsletter của The One-Person System để nhận thêm nhiều chiến lược thực chiến giúp bạn làm việc thông minh hơn.