Chào bạn, dạo này nhắc đến AI, SEO, rồi lại GEO (Generative Engine Optimization), có khi nào bạn thấy hơi “lú” không? Giống như mình hồi mới bắt đầu tìm hiểu vậy đó. Cứ ngỡ SEO truyền thống là đủ rồi, giờ lại thêm GEO nữa. Thế giới số thay đổi nhanh thật!
Nếu bạn đang ấp ủ ý định xây dựng hệ thống một người hoặc đơn giản là muốn nội dung của mình được tìm thấy dễ dàng hơn trong thời đại AI, thì GEO (Generative Engine Optimization) chắc chắn là thứ bạn cần quan tâm. Nhưng cũng như mọi thứ mới mẻ khác, bắt đầu với GEO không phải lúc nào cũng suôn sẻ. Có những cái “bẫy” nhỏ mà người mới rất dễ mắc phải, khiến công sức bỏ ra có khi thành… công cốc.
Trong bài viết này, Sơn muốn chia sẻ với bạn 5 sai lầm phổ biến nhất mà mình thấy nhiều bạn mới làm GEO hay gặp phải, và quan trọng hơn là cách để né chúng. Cùng nhau tìm hiểu nhé!
Sai lầm 1: Bỏ qua việc nghiên cứu cách AI hoạt động
Đây là lỗi đầu tiên và có lẽ là nghiêm trọng nhất. Bạn có hình dung AI search (như Google AI Overviews, ChatGPT, hay Perplexity) hoạt động khác hẳn Google ngày xưa không? Ngày xưa, bạn search “quán phở ngon Hà Nội”, Google trả về danh sách các website. Bạn click vào, tự đọc, tự chọn lọc thông tin.
Còn bây giờ, AI search sẽ tổng hợp thông tin từ nhiều nguồn và đưa ra một câu trả lời duy nhất, trực tiếp ngay trên trang kết quả hoặc trong giao diện chat. Nó không chỉ là danh sách link nữa. Điều này có nghĩa là để nội dung của bạn xuất hiện trong câu trả lời đó, bạn cần hiểu AI lấy thông tin như thế nào, nó ưu tiên loại nội dung gì, và nó tổng hợp thông tin ra sao.
Nghiên cứu AI là nền tảng của GEO. Nếu không hiểu “luật chơi” của AI, bạn chỉ đang tối ưu… trong vô vọng mà thôi.
Nhiều bạn mới bắt đầu chỉ nghĩ đơn giản là “à, cứ viết nội dung hay, có từ khóa là AI nó lấy thôi”. Sai lầm lớn! AI có cách “đọc hiểu” và “trích xuất” thông tin riêng của nó. Nó tìm kiếm các cấu trúc rõ ràng, các ý được trình bày mạch lạc, các nguồn đáng tin cậy. Nếu nội dung của bạn lộn xộn, khó hiểu, hoặc không có các yếu tố mà AI “thích”, thì dù bạn có viết hay đến mấy, nó cũng khó lòng được chọn.
Câu chuyện “tối ưu mù quáng” của Sơn (và nhiều người khác)
Hồi mới tìm hiểu về cái này. Nghe nói AI search sắp lên ngôi, là mình cắm đầu vào viết bài, nhồi nhét từ khóa tùm lum (lúc đó vẫn còn tư duy SEO cũ). Mình nghĩ cứ có nhiều từ khóa liên quan là AI nó sẽ tự hiểu. Kết quả là gì? Các bài viết của mình gần như không bao giờ xuất hiện trong các đoạn trả lời của AI. Traffic từ AI search bằng không! Đúng là tiền mất tật mang.
Lúc đó mới nhận ra, AI nó thông minh hơn mình nghĩ. Nó không chỉ nhìn từ khóa, nó còn nhìn cách mình trình bày ý tưởng, nhìn nguồn gốc thông tin, nhìn cách mình kết nối các khái niệm. Bài học nhớ đời này khiến mình phải ngồi xuống, nghiên cứu kỹ hơn về cách các AI engine phân tích và tổng hợp nội dung.
Sai lầm 2: Chỉ tập trung vào từ khóa mà bỏ qua ngữ cảnh và ý định người dùng
Như đã nói ở trên, AI vượt trội hơn công cụ tìm kiếm truyền thống ở khả năng hiểu ngữ cảnh và ý định thực sự của người dùng. Ngày xưa, nếu bạn search “cách làm phở bò”, Google có thể trả về hàng ngàn kết quả từ công thức nấu ăn, quán phở nổi tiếng, lịch sử phở… Bạn phải tự sàng lọc.
AI thì khác. Nó cố gắng hiểu bạn đang muốn công thức nấu hay đang muốn tìm quán ăn. Và khi nó hiểu là bạn muốn công thức, nó sẽ cố gắng cung cấp ngay công thức, tổng hợp từ các nguồn đáng tin cậy. Điều này có nghĩa là bạn cần tối ưu nội dung để trả lời *trực tiếp* câu hỏi của người dùng và bao quát được *toàn bộ ngữ cảnh* xung quanh câu hỏi đó, chứ không chỉ rải rác từ khóa.
AI hiểu ngữ cảnh tốt hơn con người. Tối ưu GEO đòi hỏi bạn phải nghĩ xa hơn từ khóa đơn lẻ.
Ví dụ, nếu từ khóa là “khởi nghiệp online ở Việt Nam”, thay vì chỉ nhắc đi nhắc lại cụm từ này, bạn cần cung cấp thông tin về các hình thức kinh doanh online phổ biến tại Việt Nam, quy định pháp lý, các nền tảng (Shopee, Lazada, Zalo, Facebook), cách tìm ý tưởng, xây dựng thương hiệu, v.v. Tức là bao quát toàn bộ ngữ cảnh của cụm từ đó trong bối cảnh Việt Nam.
Sai lầm 3: Tạo nội dung kém chất lượng và không liên quan sâu
Trong kỷ nguyên AI, chất lượng nội dung là VUA, không còn là “một yếu tố” nữa. AI được huấn luyện trên kho dữ liệu khổng lồ và có khả năng phân biệt nội dung “tốt” và “dở” khá tinh tế. Nội dung kém chất lượng, nông cạn, sao chép, hoặc chỉ viết cho có sẽ rất khó được AI ưu tiên.
AI ưu tiên nội dung mang tính chuyên gia (Expertise), đáng tin cậy (Authoritativeness), và trải nghiệm (Experience) – hay còn gọi là E-E-A-T. Nếu bạn viết về một chủ đề mà bạn không có kiến thức sâu hoặc trải nghiệm thực tế, AI (và cả người đọc) sẽ nhận ra ngay.
AI “ngửi” thấy nội dung kém chất lượng. Đừng phí công tạo ra những thứ không có giá trị thực.
Mình từng thấy nhiều bạn vì muốn “phủ sóng” nhiều từ khóa mà viết bài rất hời hợt, mỗi bài chỉ nói một chút, không đi sâu vào đâu cả. Cứ như đi ăn buffet mà chỉ gắp mỗi thứ một tí vậy. Kết quả là độc giả không tìm được thông tin họ cần, AI cũng không đánh giá cao. Tối ưu GEO yêu cầu bạn phải đầu tư thời gian và chất xám vào việc tạo ra nội dung thực sự hữu ích, có chiều sâu và dựa trên kiến thức hoặc trải nghiệm của bạn.
Sai lầm 4: Không tối ưu hóa cấu trúc nội dung cho AI
Dù nội dung của bạn có hay đến mấy, nếu nó được trình bày lộn xộn, khó đọc, thì cả người dùng lẫn AI đều gặp khó khăn. AI “đọc” website của bạn bằng cách phân tích cấu trúc HTML, các thẻ heading (H2, H3), danh sách (<ul>, <ol>), bảng (<table>), và các dữ liệu có cấu trúc (Schema markup).
Một cấu trúc nội dung rõ ràng, mạch lạc giúp AI: thứ nhất, dễ dàng hiểu được các ý chính và mối quan hệ giữa chúng; thứ hai, dễ dàng trích xuất các đoạn thông tin cần thiết để trả lời câu hỏi của người dùng. Nếu nội dung của bạn chỉ là một khối văn bản dài lê thê không có điểm nhấn, AI sẽ rất khó xử lý.
Cấu trúc rõ ràng là chìa khóa để AI “tiêu hóa” nội dung của bạn hiệu quả hơn.
Để tối ưu cấu trúc, bạn nên:
- Sử dụng các thẻ heading (
<h2>,<h3>) để phân chia các phần và ý chính. - Dùng danh sách gạch đầu dòng (
<ul>) hoặc đánh số (<ol>) cho các bước, các mẹo, các mục liệt kê. - Tạo bảng (
<table>) để tóm tắt, so sánh, hoặc trình bày dữ liệu có cấu trúc. - Trả lời trực tiếp các câu hỏi tiềm năng ngay trong đoạn đầu của phần liên quan.
- Sử dụng in đậm và in nghiêng để làm nổi bật các ý quan trọng.
Đây là một checklist đơn giản bạn có thể áp dụng khi tối ưu cấu trúc:
| Yếu tố cấu trúc | Tối ưu cho AI & Người dùng | Trạng thái |
|---|---|---|
| Sử dụng Heading (H2, H3) | Phân chia ý chính, giúp AI hiểu bố cục | ☐ |
| Danh sách (UL, OL) | Làm nổi bật các mục, dễ đọc, dễ trích xuất | ☐ |
| Bảng (Table) | Tóm tắt dữ liệu, so sánh, cung cấp thông tin cấu trúc | ☐ |
| Trả lời trực tiếp câu hỏi | Cung cấp câu trả lời nhanh cho AI Overviews | ☐ |
| In đậm/nghiêng | Nhấn mạnh ý quan trọng cho cả hai | ☐ |
Sai lầm 5: Bỏ qua việc xây dựng uy tín và độ tin cậy
AI search rất coi trọng nguồn gốc và độ tin cậy của thông tin. Nó không muốn trả lời người dùng bằng những thông tin sai lệch hoặc từ các nguồn không đáng tin cậy. Do đó, nếu website hoặc thương hiệu cá nhân của bạn chưa có uy tín, nội dung của bạn sẽ khó được AI ưu tiên.
Việc xây dựng uy tín không chỉ là có nhiều người biết đến. Nó còn là việc bạn thể hiện chuyên môn của mình (Expertise), cung cấp các thông tin có nguồn rõ ràng, được nhiều người (và các website uy tín khác) tham chiếu đến. Tức là bạn phải trở thành một nguồn thông tin đáng tin cậy trong lĩnh vực của mình.
AI ưu tiên các nguồn đáng tin cậy. Xây dựng uy tín là đầu tư dài hạn cho GEO.
Điều này đặc biệt đúng với doanh nghiệp một người hoặc người làm kiếm tiền online ở Việt Nam dựa trên kiến thức. Bạn cần thể hiện được bạn là ai, bạn có kinh nghiệm gì, và tại sao thông tin bạn cung cấp lại đáng tin cậy. Điều này có thể thông qua:
- Viết nội dung sâu sắc, có trải nghiệm cá nhân (Experience).
- Trích dẫn các nghiên cứu, số liệu từ nguồn uy tín.
- Xây dựng backlink chất lượng từ các website khác trong ngành.
- Duy trì sự nhất quán về thông tin trên mọi nền tảng (website, mạng xã hội, email…).
- Thậm chí, uy tín offline cũng ảnh hưởng đến cách AI đánh giá bạn online.
Tóm tắt lại những sai lầm cần tránh
Như bạn thấy, tối ưu GEO cho người mới bắt đầu không chỉ đơn giản là áp dụng các kỹ thuật SEO cũ. Nó đòi hỏi một tư duy mới mẻ hơn, tập trung vào việc làm sao để nội dung của bạn được AI hiểu, ưu tiên, và trích xuất một cách hiệu quả nhất.
Né được 5 sai lầm này:
- Không chịu nghiên cứu cách AI hoạt động.
- Chỉ chú trọng từ khóa, bỏ qua ngữ cảnh và ý định người dùng.
- Tạo nội dung hời hợt, thiếu chất lượng.
- Không tối ưu cấu trúc để AI dễ đọc.
- Xem nhẹ việc xây dựng uy tín và độ tin cậy.
… sẽ giúp bạn tiết kiệm rất nhiều thời gian và công sức, đồng thời tăng cơ hội nội dung của bạn xuất hiện trong các kết quả tìm kiếm AI, từ đó tiếp cận được đúng đối tượng độc giả và khách hàng tiềm năng.
Đây là bảng tóm tắt nhanh để bạn dễ hình dung:
| Sai lầm | Tại sao là sai lầm? | Cách khắc phục (Tối ưu GEO) |
|---|---|---|
| Bỏ qua nghiên cứu AI | Không hiểu cách AI chọn và tổng hợp nội dung. | Tìm hiểu cách AI Overviews hoạt động, phân tích cấu trúc trả lời của AI. |
| Chỉ tập trung từ khóa | AI hiểu ngữ cảnh & ý định sâu hơn từ khóa đơn lẻ. | Tối ưu bao quát ngữ cảnh, trả lời trực tiếp các câu hỏi tiềm năng. |
| Nội dung kém chất lượng | AI ưu tiên nội dung chuyên sâu, hữu ích, dựa trên E-E-A-T. | Đầu tư vào chất lượng, đi sâu vào vấn đề, thể hiện kiến thức/trải nghiệm. |
| Không tối ưu cấu trúc | Nội dung khó đọc, AI khó trích xuất thông tin. | Dùng Heading, danh sách, bảng, in đậm/nghiêng, Schema markup. |
| Bỏ qua uy tín | AI tin tưởng và ưu tiên các nguồn đáng tin cậy. | Xây dựng thương hiệu cá nhân/doanh nghiệp, thể hiện chuyên môn, có trích dẫn, backlink. |
Thế còn bạn thì sao? Khi mới bắt đầu với khởi nghiệp online hay tìm hiểu về SEO/GEO, bạn đã từng mắc phải những sai lầm nào? Hoặc bạn thấy những sai lầm nào khác mà Sơn chưa liệt kê? Chia sẻ kinh nghiệm của bạn ở phần bình luận bên dưới nhé. Chúng ta cùng học hỏi lẫn nhau!
