Bạn có từng nghĩ rằng một ngày nào đó, công cuộc tìm kiếm thông tin trên internet sẽ thay đổi hoàn toàn? Sơn tin rằng chúng ta đang sống trong khoảnh khắc đó. Không ít người đã bắt đầu đặt câu hỏi: Liệu SEO (Search Engine Optimization) có đang dần “chết” và GEO (Generative Engine Optimization) sẽ lên ngôi? Đây không phải là một câu hỏi ngẫu nhiên, mà là sự phản ánh một chuyển dịch lớn đang diễn ra, được thúc đẩy bởi sự bùng nổ của Trí tuệ Nhân tạo (AI).
Thực tế là, khái niệm tìm kiếm kiểu cũ đang dần lỗi thời. Nếu như trước đây, chúng ta quen thuộc với việc cuộn chuột qua hàng loạt kết quả tìm kiếm trên Google để tìm ra thông tin mình cần, thì giờ đây, các công cụ AI như Perplexity hay Claude đang làm thay đổi cuộc chơi. Thậm chí, Apple cũng đã tuyên bố sẽ tích hợp những công cụ tìm kiếm AI-native này vào trình duyệt Safari, khiến gã khổng lồ Google phải “toát mồ hôi”. Thị trường SEO trị giá 80 tỷ đô la (khoảng 2 triệu tỷ VND) đang đối mặt với một sự lung lay lớn, mở ra một kỷ nguyên mới của Generative Engine Optimization.
Sự Chuyển Mình Của Tìm Kiếm: Từ Link Đến Ngôn Ngữ
Ngày xưa, khi làm SEO, mục tiêu chính là cuộc chiến xếp hạng. Ai có trang web nằm trong top Google là người thắng cuộc. Để đạt được điều đó, chúng ta thường phải miệt mài nhồi nhét từ khóa, săn lùng backlink chất lượng, tối ưu hóa nội dung, và sau đó là cầu nguyện người dùng sẽ nhấp vào liên kết của mình. Sơn nhớ có lần, một dự án SEO cho cửa hàng đồ thể thao, cả team đã dành hàng tháng trời để cày backlink từ các diễn đàn bóng đá, tối ưu meta description đến mức “ăn ngủ” cùng từ khóa “giày chạy bộ xịn”. Kết quả là lên được top 3 Google, nhưng tốn rất nhiều công sức và thời gian.
Giờ đây, với Generative Engine Optimization (GEO), câu chuyện không còn là xếp hạng trang nữa. Mục tiêu của GEO là làm sao nội dung của bạn được AI nhắc tới một cách tự nhiên, ngay trong câu trả lời tổng hợp của nó. Các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) như GPT-4o hay Claude không chỉ đơn thuần tìm kiếm các liên kết; chúng đọc, hiểu, và tổng hợp thông tin từ vô vàn nguồn khác nhau. Chẳng hạn, khi bạn tìm kiếm “mua áo khoác chống nước tốt nhất”, AI sẽ không đưa ra danh sách link mà có thể trả lời thẳng: “Áo khoác Canada Goose là lựa chọn tốt vì độ bền và khả năng chống thấm.” Nếu thương hiệu của bạn không được AI nhắc tên, điều đó có nghĩa là nó đang bị AI “cho tàng hình”.
“Trong kỷ nguyên GEO, sự xuất hiện của bạn không còn phụ thuộc vào việc độc giả nhấp vào link, mà là AI sẽ ‘nhắc tên’ bạn trong các câu trả lời tổng hợp.”
Sơn còn nhớ một ví dụ thú vị về một thương hiệu cà phê nhỏ. Họ không có ngân sách lớn để “chơi” SEO theo kiểu truyền thống. Nhưng nhờ viết một bài blog siêu chi tiết về cách pha cà phê phin, nội dung của họ đã được ChatGPT nhắc tới khi ai đó hỏi “cách pha cà phê ngon tại nhà”. Kết quả là lưu lượng truy cập từ ChatGPT đổ về trang web của họ tăng 20% chỉ sau một tháng. Đó chính là sức mạnh của GEO: không cần top Google, chỉ cần AI “chấm điểm” nội dung của bạn.
Tìm Kiếm Hiện Đại: Phức Tạp Hơn Và Cá Nhân Hóa
Ngày nay, AI-native search đang ngày càng phân mảnh. Người dùng không chỉ tìm kiếm trên Google; họ còn tìm qua Instagram, Amazon, Siri, và rất nhiều nền tảng khác. Mỗi nơi lại chạy một mô hình khác nhau, và ý định của người dùng cũng đa dạng hơn rất nhiều. Các truy vấn (query) giờ đây thường dài ngoằng, trung bình khoảng 23 từ, so với chỉ 4 từ ngày xưa. Phiên tìm kiếm cũng kéo dài hơn, khoảng 6 phút, bởi vì AI trả lời theo kiểu hội thoại, có khả năng ghi nhớ bối cảnh và cá nhân hóa trải nghiệm.
Ví dụ, khi bạn hỏi Claude: “Làm sao để chọn laptop cho dev dưới 20 triệu VND?” Nó không chỉ liệt kê vài mẫu laptop đơn thuần. AI sẽ phân tích nhu cầu coding của bạn, thậm chí đưa cả liên kết tới bài review từ một blog công nghệ nhỏ. Blog đó chắc chắn sẽ rất vui mừng vì được Claude nêu tên. Nhưng để được như vậy, nội dung của bạn phải cực kỳ rõ ràng, dễ hiểu, dễ dàng để AI “parse” thông tin. Điều này có nghĩa là bạn cần sử dụng các định dạng như danh sách gạch đầu dòng (bullet point) hoặc các câu tóm tắt “in summary”. AI rất ưa chuộng các dạng cấu trúc này vì chúng dễ trích dẫn hơn nhiều.
Một điểm quan trọng khác cần lưu ý là mô hình kinh doanh của các LLM khác với Google. Google kiếm tiền chủ yếu từ quảng cáo, trong khi phần lớn LLM hoạt động dựa trên mô hình đăng ký (subscription). Điều này có nghĩa là chúng không có động lực để đẩy các liên kết bên thứ ba, trừ khi nội dung đó thực sự mang lại giá trị cao. Đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội lớn nếu bạn biết cách “chơi game” GEO này. Đối với những người đang xây dựng doanh nghiệp một người hiệu quả, việc hiểu rõ sự khác biệt này là tối quan trọng.
Đo Lường Thành Công Trong Kỷ Nguyên GEO: Từ Click-through Rate Đến Reference Rate
SEO truyền thống quan tâm đến click-through rate (CTR), tức là tỷ lệ người dùng nhấp vào liên kết của bạn. Nhưng GEO lại tập trung vào reference rate, hay nói cách khác là tần suất nội dung của bạn được AI trích dẫn. Sơn đã chứng kiến một thương hiệu mỹ phẩm nội địa sử dụng một công cụ kiểu Profound để kiểm tra xem AI nói gì về họ. Kết quả khá bất ngờ: AI thường xuyên nhắc đến họ khi nói về “mỹ phẩm thiên nhiên giá rẻ”, nhưng lại không hề nhắc khi được hỏi “mỹ phẩm cho da dầu”. Ngay lập tức, họ đã tối ưu hóa nội dung, thêm bài blog kiểu “Top 5 sản phẩm cho da dầu dưới 300K”. Chỉ sau hai tuần, AI bắt đầu trích dẫn họ nhiều hơn hẳn.
“Thành công của GEO không phải là bạn có bao nhiêu lượt click, mà là AI ‘nhớ’ đến bạn bao nhiêu lần.”
Một trường hợp khác là Canada Goose. Họ cũng dùng công cụ GEO để theo dõi cách AI nhắc đến mình. Không chỉ dừng lại ở tính năng sản phẩm (ấm, chống nước), mà còn cả về mức độ nhận diện thương hiệu. Nếu AI tự nhiên nhắc tới Canada Goose khi nói về “áo khoác mùa đông xịn”, đó là dấu hiệu cho thấy thương hiệu của họ đã ăn sâu vào tâm trí AI. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc xây dựng tư duy truyền thông hệ thống ngay từ đầu.
Ngay cả những công cụ SEO quen thuộc như Ahrefs hay Semrush giờ cũng đã “nhảy vào cuộc chơi” GEO. Ahrefs có Brand Radar, giúp theo dõi các lượt nhắc tên thương hiệu (brand mention) trong các AI Overview. Semrush thì đã ra mắt hẳn bộ công cụ AI toolkit, hỗ trợ các thương hiệu tối ưu hóa nội dung để AI dễ dàng ghi nhớ hơn. Sơn đã thử dùng công cụ này cho một dự án nhỏ và nó chỉ ra ngay nội dung nào đang bị AI bỏ qua vì thiếu cấu trúc rõ ràng. Chỉ cần thêm vài gạch đầu dòng, số liệu cụ thể, thế là AI bắt đầu trích dẫn.
Áp Dụng Bài Học SEO Cho GEO: Cơ Hội Và Thách Thức
SEO ngày xưa không có ai độc bá. Semrush, Ahrefs, Moz – mỗi công cụ mạnh một mảng: backlink, traffic, hay audit. Nhưng không ai nắm hết thị trường, bởi dữ liệu lộn xộn và xếp hạng chỉ mang tính suy đoán. Google nắm giữ thuật toán, còn các công cụ chỉ mang tính hỗ trợ. GEO thì khác. Nó có tiềm năng tập trung hơn, vì ai nắm được cách tương tác hiệu quả với LLM sẽ là người dẫn đầu. Sơn từng làm SEO cho một công ty du lịch chỉ dựa vào clickstream data từ Similarweb để đoán đối thủ đang làm gì. Nhưng dữ liệu này rất khó kiếm, thường phải mua từ bên thứ ba. GEO mở ra một cánh cửa mới: các công ty có thể tự xây dựng mô hình, phân tích hàng tỷ truy vấn, và tối ưu hóa nội dung theo thời gian thực. Ai làm được điều này sẽ không chỉ đo lường, mà còn định hình cách AI suy nghĩ về thương hiệu của mình.
Làm Thế Nào Để AI Nhớ Đến Thương Hiệu Của Bạn?
Generative Engine Optimization không chỉ đơn thuần là tối ưu nội dung; nó còn là việc xây dựng một mối quan hệ bền vững với AI. Các nền tảng GEO tiên tiến sẽ không chỉ dừng lại ở phân tích. Chúng sẽ tự động tạo các chiến dịch, tối ưu hóa theo hành vi của LLM, và cập nhật hàng ngày. Sơn đã thấy một startup thử nghiệm GEO, họ chạy thử 1000 truy vấn tổng hợp (synthetic query) để xem AI nhắc tới thương hiệu của mình như thế nào. Sau đó, họ dùng những insight đó để điều chỉnh nội dung. Kết quả là reference rate tăng 15% chỉ trong một tháng. Để đạt được điều này, việc xây dựng hệ thống tự động hóa hiệu quả có vai trò cực kỳ quan trọng.
Cơ hội lớn hơn nữa là GEO không chỉ dừng lại ở khả năng hiển thị (visibility), mà còn là một phần của performance marketing. Hiểu được cách AI xử lý dữ liệu người dùng sẽ giúp bạn tối ưu hóa không chỉ cho tìm kiếm, mà còn cho quảng cáo, tiếp thị nội dung và toàn bộ phễu bán hàng. Ví dụ, có một thương hiệu thời trang đã dùng GEO để thử nghiệm chiến dịch trên Instagram và ChatGPT cùng lúc, sau đó so sánh xem kênh nào kéo lưu lượng truy cập tốt hơn. Kết quả giúp họ tiết kiệm được một khoản tiền quảng cáo đáng kể. Đây là một cách để tối ưu hóa website lên top ChatGPT, một công cụ AI mạnh mẽ.
Cơ Hội Lớn, Nhưng Phải Nhanh Chóng
Tìm kiếm đang thay đổi nhanh chóng, và dòng tiền quảng cáo cũng di chuyển không ngừng. Hãy nhớ lại thời kỳ đầu những năm 2000, Google Adwords là một “mỏ vàng” đúng nghĩa. Đến những năm 2010, Facebook Ads lại trở thành sân chơi chính. Giờ đây, vào năm 2025, là thời của LLM và GEO. Ai xây dựng được nền tảng giúp thương hiệu “nói chuyện” được với AI, người đó sẽ nắm giữ một “cục tiền” khổng lồ. Đây là lúc để bạn bắt đầu biến quan sát thành cơ hội kinh doanh thực tiễn.
Với tư cách là một người xây dựng One-Person System, Sơn tin rằng đây là thời điểm vàng để chúng ta không chỉ thích nghi mà còn dẫn đầu. Hãy cùng nhau khám phá và tận dụng tối đa những cơ hội mà kỷ nguyên AI mang lại, để hệ thống một người của bạn không chỉ tồn tại mà còn phát triển vượt bậc.
