Chúng ta cần nói về sự thật trần trụi của khởi nghiệp
Nhiều người, đặc biệt là những ai đang ở ngoài nhìn vào, thường lầm tưởng rằng một khi bạn đã thành công, lần kinh doanh tiếp theo sẽ dễ dàng hơn. Họ nghĩ rằng bạn đã có kinh nghiệm, có vốn, có danh tiếng… thì con đường sẽ trải đầy hoa hồng. Tôi cũng đã từng nghĩ như vậy. Nhưng sự thật, như Leila Hormozi, CEO của Acquisition.com đã chia sẻ, thì hoàn toàn ngược lại. Việc kỳ vọng rằng mọi thứ sẽ dễ dàng hơn chính là cái bẫy lớn nhất.
Sự thật là, hành trình khởi nghiệp, dù là lần đầu hay lần thứ mười, luôn luôn khó khăn. Nó là một chuỗi những thử thách, những đêm mất ngủ, những quyết định cân não, và cả những nỗi đau kinh doanh không thể gọi tên. Nhưng thay vì trốn tránh, việc nói ra sự thật về những khó khăn này lại chính là nguồn sức mạnh lớn nhất. Nó giúp chúng ta chuẩn bị tinh thần, xây dựng sự kiên cường và quan trọng nhất là, nó giúp bạn biết rằng: bạn không hề đơn độc.
Trong bài viết này, tôi muốn chia sẻ 4 bước mà tôi đã học được để đối diện với những “mặt tối” của kinh doanh một cách bình thản hơn, dựa trên những chiêm nghiệm sâu sắc từ những người đi trước và từ chính trải nghiệm của bản thân.
Bài học 1: Chấp nhận tuyệt đối rằng mọi thứ sẽ khó khăn [Mindset Shift]
Bước đầu tiên và quan trọng nhất để đối diện với nỗi đau kinh doanh là thay đổi tư duy nền tảng của bạn. Thay vì hy vọng mọi thứ sẽ suôn sẻ, hãy chấp nhận một cách tuyệt đối rằng hành trình này vốn dĩ đã được thiết kế để trở nên khó khăn. Đây không phải là suy nghĩ bi quan, mà là một sự chuẩn bị tâm lý cực kỳ thực tế và cần thiết.
Khi bạn mặc định rằng khó khăn là điều hiển nhiên, bạn sẽ không còn bị sốc, thất vọng hay cảm thấy bất công khi vấn đề ập đến. Một thương vụ thất bại? “Ok, chuyện này sớm muộn cũng xảy ra.” Một chiến dịch marketing không hiệu quả? “Được rồi, đây là một bài học, chúng ta cần làm gì khác đi?” Nhân sự chủ chốt nghỉ việc? “Thật tệ, nhưng đây cũng là một phần của cuộc chơi.”
Việc chấp nhận này giống như việc bạn mang một chiếc áo giáp tinh thần. Nó không ngăn những mũi tên lao tới, nhưng nó giảm thiểu sát thương khi chúng găm vào bạn.
Bạn sẽ ngừng lãng phí năng lượng vào việc than vãn “Tại sao lại là tôi?” và thay vào đó, bạn tập trung toàn bộ tâm trí vào câu hỏi quan trọng hơn nhiều: “Bây giờ, mình cần làm gì tiếp theo?”. Sự thay đổi trong tư duy này là nền tảng cho mọi sự kiên cường sau này. Hãy xem khó khăn không phải là một sự kiện bất thường, mà là một phần không thể thiếu của bản mô tả công việc của một founder.
Bài học 2: Ngừng chiến đấu với thực tại và cảm xúc tiêu cực [Insight]
Khi đối mặt với thất bại, cảm xúc tự nhiên của chúng ta là gì? Tức giận, lo lắng, thất vọng, buồn bã, thậm chí là hoảng loạn. Và phản ứng bản năng tiếp theo của chúng ta là gì? Cố gắng chống lại những cảm xúc đó. Chúng ta tự nhủ: “Mạnh mẽ lên, không được yếu đuối,” hoặc “Đừng nghĩ về nó nữa.”
Nhưng đây chính là sai lầm chết người. Việc chiến đấu với thực tại và chống cự lại cảm xúc tiêu cực chỉ khiến mọi thứ tồi tệ hơn. Nó giống như bạn bị rơi vào một vũng bùn lầy, càng giãy giụa, bạn càng lún sâu hơn. Năng lượng của bạn bị tiêu hao vào một cuộc chiến vô nghĩa với chính bản thân mình.
Leila Hormozi nói một câu mà tôi cực kỳ tâm đắc: “Tôi đã từng chiến đấu với thực tại, và nó chẳng bao giờ thay đổi cả. Tôi chỉ cảm thấy tồi tệ hơn mà thôi.”
Thay vì chiến đấu, hãy học cách quan sát và chấp nhận. Hãy cho phép bản thân được cảm nhận sự thất vọng. Hãy thừa nhận rằng bạn đang tức giận. Hãy để những cảm xúc đó trôi qua bạn như một dòng sông, thay vì cố gắng xây một con đập để chặn nó lại. Điều kỳ diệu là, khi bạn ngừng chống cự, sức mạnh của những cảm xúc tiêu cực sẽ giảm đi đáng kể. Chúng đến, ở lại một chút, rồi sẽ tự động rời đi. Đây là bước quan trọng để bạn không bị chúng nhấn chìm và có thể lấy lại sự bình tĩnh để suy nghĩ thấu đáo.
[Story] Thuốc phiện của tôi là sự đau khổ
Tôi nhớ có một lần lướt mạng và thấy một chiếc meme khá hài hước. Trong meme, có một người đưa cho một anh chàng thuốc và rượu, nhưng anh ta từ chối và nói: “Không, cảm ơn. Thuốc phiện của tôi là sự đau khổ.”
Nghe có vẻ cực đoan, nhưng tôi lại thấy mình trong đó. Không phải tôi là người thích đau khổ, mà là tôi đã học được cách “đắm mình” vào nó khi nó xuất hiện. Leila dùng một hình ảnh còn trần trụi hơn: “tắm trong cái đống tồi tệ đó” (bathing in the [__] of it). Ý tưởng ở đây là thay vì trốn chạy, hãy đối diện trực tiếp và cho phép mình thực sự cảm nhận nó.
Tôi hình dung nó giống như việc bạn nhảy xuống một hồ nước lạnh. Ban đầu, bạn sẽ thấy sốc và khó chịu. Nhưng nếu bạn thả lỏng và để cơ thể quen dần, bạn sẽ thấy nó không còn đáng sợ nữa. Bạn chỉ đơn giản là đang ở trong nước lạnh.
Khi một dự án mà tôi tâm huyết thất bại, thay vì gồng mình lên và giả vờ mọi thứ ổn, tôi cho phép mình cảm thấy buồn. Tôi thừa nhận với bản thân: “Trời ạ, chuyện này tệ thật. Mình đã đổ bao nhiêu công sức vào đây.” Tôi để cho nỗi thất vọng đó gặm nhấm mình trong một khoảng thời gian nhất định. Thật đáng ngạc nhiên, khi bạn cho phép mình “chạm đáy” của cảm xúc, bạn sẽ nhận ra đáy không sâu như bạn tưởng. Và từ đó, bạn sẽ có sức mạnh để bật trở lại. Cảm xúc đi qua nhanh hơn rất nhiều khi bạn không cố gắng kìm nén nó.
Bảng tóm tắt 4 bước đối diện nỗi đau kinh doanh
| Bước | Tư Duy Cốt Lõi | Hành Động Gợi Ý |
|---|---|---|
| 1. Chấp nhận khó khăn | “Kinh doanh vốn dĩ là một chuỗi thử thách.” | Viết ra những điều khó khăn nhất bạn lường trước được. |
| 2. Ngừng chiến đấu | “Cảm xúc tiêu cực là một phần của hành trình, không phải kẻ thù.” | Khi cảm thấy tồi tệ, hãy gọi tên cảm xúc và cho phép mình cảm nhận nó trong 5 phút. |
| 3. Đắm mình để vượt qua | “Cách nhanh nhất để thoát khỏi cảm xúc là đi xuyên qua nó.” | Hình dung bạn đang thả lỏng và trôi theo dòng cảm xúc, thay vì bơi ngược dòng. |
| 4. Biến cảm xúc thành động lực | “Sự kiên cường không phải là không có cảm xúc, mà là không để cảm xúc điều khiển.” | Sau khi đã cảm nhận, hãy tự hỏi: “Bài học ở đây là gì? Bước tiếp theo của mình là gì?” |
Bài học 3: Cảm xúc là động lực, đừng để chúng khiến bạn từ bỏ
Tại sao việc quản lý cảm xúc lại quan trọng đến vậy? Bởi vì nó quyết định bạn có ở lại cuộc chơi hay không. Rất nhiều founder tài năng đã phải từ bỏ không phải vì họ thiếu năng lực hay ý tưởng, mà vì họ đã cạn kiệt về mặt cảm xúc. Họ “opt-out” – tự rút lui khỏi cuộc chơi – vì cái giá phải trả về tinh thần là quá lớn.
Khi bạn học được cách chấp nhận khó khăn, ngừng chiến đấu với cảm xúc và đi xuyên qua chúng, bạn đang bảo vệ nguồn năng lượng quý giá nhất của mình. Bạn sẽ không còn là một “quả bom cảm xúc” chờ phát nổ. Thay vào đó, bạn trở thành một người lướt sóng, biết cách cưỡi lên những con sóng cảm xúc thay vì bị chúng nhấn chìm.
Sự kiên cường không có nghĩa là bạn không bao giờ cảm thấy đau đớn. Nó có nghĩa là bạn không để nỗi đau đó ngăn cản bạn bước tiếp. Bạn biết rằng cảm xúc chỉ là những tín hiệu, là dữ liệu. Nó cho bạn biết điều gì đang không ổn, điều gì cần thay đổi. Sau khi đã để cảm xúc đi qua, hãy biến nó thành nhiên liệu cho hành động. “Ok, tôi đã rất thất vọng. Giờ thì sao? Bài học rút ra là gì? Làm thế nào để lần sau không lặp lại sai lầm này?”
Tóm tắt: Chấp nhận, thích nghi và kiên trì
Hành trình xây dựng doanh nghiệp một người hay bất kỳ mô hình kinh doanh nào khác đều đầy rẫy chông gai. Nỗi đau kinh doanh là điều không thể tránh khỏi. Nhưng cách chúng ta đối diện với nó sẽ quyết định tất cả.
- Chấp nhận tuyệt đối: Hãy xem khó khăn là một phần tất yếu của cuộc chơi.
- Ngừng chống cự: Đừng lãng phí năng lượng chiến đấu với cảm xúc tiêu cực. Hãy để chúng trôi qua.
- Đi xuyên qua nỗi đau: Đắm mình vào cảm xúc để hiểu nó và vượt qua nó nhanh hơn.
- Biến cảm xúc thành hành động: Sử dụng những bài học từ thất bại làm nhiên liệu để tiến về phía trước.
Hãy nhớ rằng, mục tiêu không phải là để trở nên vô cảm, mà là để trở nên kiên cường hơn. Bạn vẫn sẽ cảm thấy đau, nhưng nỗi đau đó sẽ không còn khả năng quật ngã bạn. Nó sẽ trở thành một người thầy, một động lực, và là một phần không thể thiếu trong câu chuyện thành công của bạn.
Kêu gọi hành động
Còn bạn thì sao? Bạn đã học được cách đối phó với những khó khăn và nỗi đau kinh doanh của riêng mình như thế nào? Hãy chia sẻ kinh nghiệm và bài học của bạn ở phần bình luận bên dưới nhé. Tôi rất muốn lắng nghe câu chuyện của bạn!