Bạn có nghĩ mình cần phải là thiên tài mới có thể thành công?
Bạn có bao giờ lướt mạng, thấy một YouTuber triệu view, một blogger nổi tiếng, hay một người bán khoá học thành công và tự hỏi: “Liệu một người bình thường như mình có làm được như họ không?”. Chúng ta thường bị choáng ngợp bởi những câu chuyện thành công và lầm tưởng rằng họ phải có một “lợi thế không công bằng” nào đó – thông minh hơn, có điều kiện hơn, hoặc đơn giản là… may mắn hơn.
Nhưng sự thật là, con đường khởi nghiệp online không phải là một cuộc thi dành cho các thiên tài. Nó là một quá trình, một công thức có thể học hỏi và áp dụng. Và câu chuyện của Ali Abdaal – một bác sĩ trở thành YouTuber với hơn 4 triệu người theo dõi và xây dựng nên một “đế chế” kinh doanh trị giá hơn 125 tỷ VNĐ mỗi năm – là minh chứng rõ ràng nhất. Hành trình của anh không bắt đầu từ một lợi thế trời cho, mà từ những bước đi rất đỗi bình thường mà bất kỳ ai trong chúng ta cũng có thể học theo. Hãy cùng Sơn khám phá 3 bài học cốt lõi này nhé.
Bài học số 1: “Ai cũng có thể làm được” – Kể cả khi bạn nghĩ mình chẳng có gì đặc biệt
Điều đầu tiên và quan trọng nhất Ali Abdaal chia sẻ là niềm tin rằng: bất kỳ ai cũng có thể xây dựng sự nghiệp online bằng cách tạo ra những nội dung hữu ích và dạy lại cho người khác. Nhiều người trong chúng ta bị kẹt lại ở vạch xuất phát vì nghĩ rằng mình không có “lợi thế cạnh tranh không công bằng” (unfair advantage). Bạn không phải là thủ khoa, không phải chuyên gia hàng đầu, cũng không có câu chuyện gì ly kỳ để kể.
Nhưng bạn có biết không? Lợi thế lớn nhất của bạn có thể chính là những gì bạn đã học và trải qua trong 2-5 năm gần nhất. Đó có thể là kỹ năng quản lý một fanpage nhỏ, kinh nghiệm bán hàng trên Shopee, cách tự học một phần mềm mới, hay thậm chí là hành trình vượt qua một khó khăn cá nhân. Ali nhấn mạnh rằng, chỉ cần bạn có một thứ gì đó giá trị để chia sẻ, bạn hoàn toàn có thể xây dựng mộtธุรกิจ online. Vấn đề không nằm ở việc bạn có phải là người giỏi nhất thế giới hay không, mà là bạn có sẵn sàng chia sẻ những gì mình biết cho những người đi sau hay không.
“Nếu bạn không có một kỹ năng, hãy học nó. Hai năm sau, bạn có thể dạy lại cho những người đang ở vị trí của bạn hai năm trước.” – Ali Abdaal
Câu chuyện thật: Từ video ca nhạc thất bại đến đế chế 5 triệu đô của Ali Abdaal
Để thấy rõ hơn, hãy nhìn lại hành trình của chính Ali. Anh không hề “một bước lên mây”. Những video đầu tiên của anh trên YouTube là những video cover nhạc, anh chơi guitar và rủ bạn bè hát cùng. Kết quả? Chúng hoàn toàn thất bại. Không có lợi thế, không có sự đột phá nào ở đây cả. Anh không phải là một ca sĩ hay nhạc sĩ thiên bẩm.
Bước ngoặt chỉ đến khi anh quyết định chuyển hướng, bắt đầu dạy lại những gì anh thực sự biết rõ: kinh nghiệm và chiến lược để thi đỗ vào trường Y. Lúc đó, anh đã là sinh viên Y khoa năm thứ 5 và đã có kinh nghiệm tư vấn cho rất nhiều người ngoài đời thực. Anh chỉ đơn giản là mang kiến thức và kinh nghiệm đó lên YouTube. Và nó đã thành công vang dội. Đây là một bài học cực kỳ quan trọng: hãy bắt đầu từ những gì bạn đã biết, từ những kinh nghiệm bạn đã có, thay vì cố gắng trở thành một người khác.
Bài học số 2: Công thức “Học 2 năm, rồi dạy lại”
Đây có lẽ là bài học thực tế và dễ áp dụng nhất cho những ai đang cảm thấy mình “chưa đủ giỏi”. Ali đã chứng minh công thức này bằng một ví dụ không thể thuyết phục hơn. Khi bắt đầu làm YouTube, anh không biết gì về dựng phim. Anh đã tự mày mò và sử dụng phần mềm Final Cut Pro trong suốt 2 năm để tự edit video cho mình.
Sau 2 năm, anh nhận ra: “Ồ, mình đã biết đủ để có thể dạy một người mới bắt đầu cách sử dụng phần mềm này.” Anh dành một ngày để quay, thuê một freelancer dựng trong hai ngày, và đăng khoá học đó lên nền tảng Skillshare. Kết quả? Khoá học đó đã mang về cho anh từ 75 đến 125 triệu VNĐ mỗi tháng trong suốt 4 năm, mà không cần bất kỳ hoạt động quảng bá nào. Hoàn toàn thụ động.
Công thức này phá vỡ rào cản tâm lý rằng bạn phải là chuyên gia hàng đầu mới có thể dạy người khác. Bạn chỉ cần đi trước họ một vài bước. Dưới đây là tóm tắt quy trình mà bạn có thể áp dụng ngay:
| Giai đoạn | Hành động | Kết quả |
|---|---|---|
| Học (0-2 năm) | Chủ động học một kỹ năng mới (viết lách, thiết kế, marketing, chạy quảng cáo Zalo…). | Trở nên thành thạo kỹ năng từ góc độ của một người dùng thực tế. |
| Làm (2 năm+) | Áp dụng kỹ năng đó vào công việc hoặc dự án cá nhân một cách nhất quán. | Tích lũy kinh nghiệm, hiểu rõ các vấn đề, khó khăn mà người mới sẽ gặp. |
| Dạy lại | Tạo ra sản phẩm thông tin (ebook, khoá học, workshop, template) để chia sẻ lại kiến thức. | Tạo ra giá trị cho cộng đồng, xây dựng uy tín và có thêm nguồn thu nhập. |
Bài học số 3: Đừng tự “chế tạo lại bánh xe”, hãy dùng “Playbook” có sẵn
Bạn có tin rằng Ali Abdaal đã tăng doanh thu một đợt mở bán khoá học gấp 6 lần – từ 300.000 đô la lên 2 triệu đô la – chỉ nhờ đọc vài cuốn sách về marketing không? Đó là sự thật. Anh chia sẻ rằng trong suốt 10 năm kinh doanh online, anh chưa từng đọc một cuốn sách nào về marketing và chỉ làm theo cảm tính.
Mọi thứ thay đổi khi anh quyết định đọc và áp dụng một cách có hệ thống những kiến thức từ các “playbook” (sách hướng dẫn) của những người đi trước. Cụ thể là 3 cuốn sách:
- DotCom Secrets của Russell Brunson
- $100M Offers của Alex Hormozi
- Copywriting Secrets của Jim Edwards
Anh và đội nhóm của mình đã đi qua từng trang sách của Hormozi, xây dựng lại toàn bộ lời chào hàng (offer) cho khoá học YouTuber Academy. Họ làm theo công thức 13 bước trong sách của Jim Edwards để viết lại trang bán hàng. Kết quả thật phi thường. Điều này cho thấy một sự thật quan trọng: thành công không đòi hỏi bạn phải tự mình phát minh ra mọi thứ.
“Tại sao tôi phải tự mày mò trong 10 năm khi tôi có thể đọc một cuốn sách và làm theo quy trình? Nếu ai đó đã thành công trong một lĩnh vực, hãy tìm cách học hỏi từ họ. Không cần phải phát minh lại bánh xe.”
Thay vì bị choáng ngợp, hãy tìm những người đã đi trước trong lĩnh vực của bạn, học hỏi hệ thống của họ, đọc những cuốn sách họ đề xuất, và áp dụng nó. Sự nhất quán trong việc áp dụng một hệ thống đã được chứng minh còn quan trọng hơn sự sáng tạo vô định.
Làm thế nào để vượt qua hội chứng kẻ mạo danh?
Nỗi sợ lớn nhất cản trở chúng ta chính là hội chứng kẻ mạo danh (imposter syndrome) và nỗi sợ bị đánh giá. “Người ta sẽ nghĩ gì về mình?”, “Mình không đủ giỏi để làm việc này”, “Lỡ mình nói sai thì sao?”. Ali cũng đã trải qua tất cả những cảm xúc này. Lời khuyên của anh rất đơn giản nhưng vô cùng mạnh mẽ: “Đừng quá coi trọng nó.”
Sự thật là, không ai quan tâm đến bạn nhiều như bạn nghĩ. Mọi người đều bận rộn với cuộc sống của riêng họ. Khi bạn nhận ra điều này, bạn sẽ có được sự tự do để tiếp tục làm việc của mình. Cảm giác không thoải mái, lo sợ khi bắt đầu là điều không thể tránh khỏi. Nhưng sự tự tin và thoải mái chỉ đến sau khi bạn hành động, không phải trước đó.
Vậy nên, cứ làm đi. Viết bài blog đầu tiên. Quay video đầu tiên. Tạo sản phẩm đầu tiên. Mọi người sẽ không quan tâm nếu nó chưa hoàn hảo. Nhưng họ sẽ quan tâm nếu nó giúp họ giải quyết được một vấn đề nào đó. Cứ làm đi, sự thoải mái sẽ đến sau.
Lời kết
Hành trình khởi nghiệp online không phải là một đường thẳng, và chắc chắn nó không dành riêng cho những người có “lợi thế”. Nó dành cho những ai sẵn sàng học hỏi, kiên trì áp dụng, và can đảm chia sẻ những gì mình biết, dù là nhỏ nhất. Công thức rất đơn giản: Học. Làm. Rồi dạy lại.
Đừng chờ đợi đến khi bạn cảm thấy mình là một chuyên gia. Hãy bắt đầu ngay hôm nay, tạo ra giá trị cho những người đang đi sau bạn hai bước. Đó mới chính là lợi thế cạnh tranh lớn nhất.
Bạn đang ấp ủ ý tưởng gì nhưng lại chần chừ chưa dám bắt đầu? Hãy chia sẻ ở phần bình luận bên dưới nhé, biết đâu chúng ta có thể cùng nhau tìm ra bước đi đầu tiên!