Tại sao chậm lại là một lợi thế cạnh tranh không ngờ?
Trong thế giới khởi nghiệp, chúng ta luôn được nghe câu thần chú: “Phải nhanh hơn, phải làm nhiều hơn”. Văn hóa “hustle” dường như đã trở thành một huy hiệu danh dự. Ai càng bận rộn, người đó càng có vẻ thành công. Nhưng bạn đã bao giờ dừng lại và tự hỏi: Liệu việc liên tục chạy hết tốc lực có thực sự đưa chúng ta đến đích nhanh hơn không? Hay nó chỉ đang đốt cạn năng lượng và sự sáng suốt của chúng ta?
Gần đây, tôi có nghe một chia sẻ từ Leila Hormozi, CEO của Acquisition.com – một đế chế với danh mục hơn 16 công ty và doanh thu hơn 200 triệu đô la mỗi năm (khoảng 5,000 tỷ VNĐ). Chị ấy thừa nhận một điều đáng ngạc nhiên: “Với tôi, việc chậm lại mới là điều khó làm hơn cả”. Điều này khiến tôi suy ngẫm rất nhiều. Khi một nhà lãnh đạo ở đỉnh cao thành công lại xem việc “chậm lại” là một kỹ năng cần rèn luyện, rõ ràng nó không phải là sự lười biếng, mà là một chiến lược. Đó là một lợi thế cạnh tranh thầm lặng mà nhiều người bỏ qua. Chậm lại không có nghĩa là dừng lại, mà là để tạo ra không gian cho những quyết định chất lượng hơn, những chiến lược sâu sắc hơn và sự tăng trưởng bền vững hơn.
Mẹo 1: Dành một ngày cố định mỗi tuần cho ‘thời gian trống’
Bạn có bao giờ cảm thấy lịch trình của mình dày đặc đến mức không có cả thời gian để thở, nói gì đến suy nghĩ sâu? Đó chính là cái bẫy của sự bận rộn. Leila Hormozi chia sẻ rằng chị đã phải tự kỷ luật bản thân để dành ra một ngày mỗi tuần không có bất kỳ cuộc hẹn nào trên lịch. Mục đích không phải để nghỉ ngơi hoàn toàn, mà là để có “thời gian trống” cho việc tư duy sâu.
Đây là khoảng thời gian để bạn lùi lại một bước, nhìn vào bức tranh toàn cảnh của doanh nghiệp, thay vì bị cuốn vào những công việc vận hành hàng ngày. Với một người vận hành hệ thống một người, thời gian này còn quan trọng hơn gấp bội. Đó là lúc bạn có thể:
- Suy ngẫm về chiến lược: Liệu con đường mình đang đi có còn đúng đắn? Thị trường đã thay đổi ra sao?
- Phát triển đội ngũ (hoặc chính bản thân): Nếu bạn làm việc một mình, đây là lúc để học một kỹ năng mới, đọc một cuốn sách quan trọng, hoặc lên kế hoạch phát triển bản thân. Nếu có đội ngũ, đây là lúc bạn suy nghĩ về cách giúp họ phát triển.
- Sáng tạo đột phá: Những ý tưởng tuyệt vời nhất thường không đến khi bạn đang vội vã trả lời email. Chúng xuất hiện trong không gian của sự tĩnh lặng.
“Tôi nhận ra mình đang làm hại chính đội ngũ và doanh nghiệp của mình nếu không dành nhiều thời gian hơn cho những việc này,” Leila nói. Ban đầu, có thể bạn sẽ thấy khó khăn khi “để trống” một ngày. Hãy bắt đầu bằng vài giờ, rồi nửa ngày. Hãy bảo vệ khoảng thời gian này như một cuộc họp quan trọng nhất trong tuần – cuộc họp với chính bộ não chiến lược của bạn.
Câu chuyện thất bại: Khi một buổi hoạch định quý kết thúc mà không có kế hoạch
Tôi muốn kể cho bạn nghe một câu chuyện rất thật từ Leila, một minh chứng đau đớn cho việc điều gì sẽ xảy ra khi chúng ta không có đủ thời gian để suy nghĩ. Chị kể lại rằng, trong một buổi hoạch định hàng quý cực kỳ quan trọng, cả đội ngũ đã rời khỏi phòng họp mà không có bất kỳ kế hoạch nào được thông qua.
“Thật là một cảm giác tồi tệ… Chúng tôi bị choáng ngợp bởi cơ hội. Có quá nhiều thứ chúng tôi có thể làm, đến nỗi rất khó để quyết định nên nắm bắt cơ hội nào.”
Lý do không phải vì đội ngũ thiếu năng lực hay ý tưởng. Mà bởi vì chính CEO đang bị quá tải. Trước đó, chị đã phải kiêm nhiệm vai trò Giám đốc tài chính (CFO) trong vài tháng, cùng lúc với việc ra mắt sách. Chị đang “chạy bằng hơi xăng cuối cùng”. Khi một người lãnh đạo kiệt sức và không có không gian để tư duy, họ không thể đưa ra những quyết định sáng suốt. Họ không thể phân biệt đâu là cơ hội vàng, đâu là sự phân tâm sáng bóng.
Kết quả là gì? Họ đã lãng phí thời gian của cả một đội ngũ và có thể đã làm doanh nghiệp chậm lại vài tháng. Câu chuyện này là lời cảnh tỉnh mạnh mẽ. Sự bận rộn không phải là thước đo của hiệu suất. Đôi khi, nó chính là kẻ thù lớn nhất của sự tiến bộ. Bạn đã bao giờ rơi vào tình huống tương tự, đưa ra quyết định vội vàng khi mệt mỏi chỉ để rồi hối hận về sau chưa?
Mẹo 2: Đánh giá chiến lược định kỳ một cách nghiêm túc
Chậm lại không có nghĩa là ngồi không. Nó có nghĩa là dành thời gian cho những việc thực sự quan trọng, và một trong số đó là đánh giá chiến lược định kỳ. Đây không phải là một buổi họp qua loa cho có lệ. Leila Hormozi mô tả một quy trình rất bài bản, bắt đầu từ 6 đến 8 tuần trước khi quý mới bắt đầu.
Quy trình này bao gồm việc “thử áp lực” (pressure testing) các mục tiêu lớn. Bạn tự hỏi và chất vấn chính mình:
- Mục tiêu 3 năm của chúng ta có còn phù hợp không?
- Mục tiêu 12 tháng tới có đang đưa chúng ta đến gần hơn với mục tiêu 3 năm đó không?
- Những giả định chúng ta đặt ra ban đầu có còn đúng trong bối cảnh hiện tại?
Đây là một quá trình tư duy sâu, đòi hỏi sự tập trung và trung thực tuyệt đối. Đối với các founder hay người vận hành doanh nghiệp một người, bạn có thể tự mình thực hiện quy trình này hoặc tốt hơn là cùng với một mentor. Dưới đây là một checklist đơn giản bạn có thể tham khảo:
| Hạng mục | Câu hỏi cần trả lời | Ghi chú |
|---|---|---|
| Tầm nhìn dài hạn | Mục tiêu 3 năm có còn truyền cảm hứng và thực tế không? | Xem xét các thay đổi về thị trường, công nghệ. |
| Mục tiêu trung hạn | Mục tiêu 12 tháng có phải là những cột mốc hợp lý để đạt tầm nhìn 3 năm? | Phải cụ thể và đo lường được. |
| Hiệu suất quý trước | Chúng ta đã đạt được những gì? Thất bại ở đâu? Tại sao? | Phân tích dữ liệu, không dựa vào cảm tính. |
| Năng lực cốt lõi | Điểm mạnh lớn nhất của chúng ta là gì? Chúng ta có đang tận dụng nó không? | Tập trung vào những gì bạn làm tốt nhất. |
| Cơ hội & Rủi ro | Đâu là cơ hội lớn nhất cần nắm bắt? Đâu là rủi ro lớn nhất cần đề phòng? | Sẵn sàng thay đổi kế hoạch nếu cần. |
Việc đánh giá này giúp bạn đảm bảo rằng con tàu của mình luôn đi đúng hướng, thay vì chỉ mải mê chèo thật nhanh mà không biết mình đang đi đâu.
Mẹo 3: Tối ưu hóa quy trình ra quyết định của bạn
Một trong những insight đắt giá nhất mà tôi học được từ Leila là quy tắc ra quyết định của chị. Nó cực kỳ đơn giản nhưng lại vô cùng quyền năng.
“Tôi không phải là kiểu người sẽ đưa ra quyết định ngay tại chỗ, hoặc khi bị bao quanh bởi người khác, hoặc khi tôi mệt mỏi và bị áp lực về thời gian.”
Hãy đọc lại câu này một lần nữa. Có bao nhiêu quyết định quan trọng bạn đã đưa ra khi đang mệt mỏi sau một ngày dài? Có bao nhiêu lần bạn đồng ý với một đề xuất ngay trong cuộc họp chỉ vì áp lực từ mọi người xung quanh? Đây là những thời điểm mà chúng ta dễ mắc sai lầm nhất. Bộ não của chúng ta không được thiết kế để đưa ra những lựa chọn chiến lược khi đang ở trong trạng thái căng thẳng hoặc kiệt sức.
Hãy tạo ra một quy trình cho riêng mình. Ví dụ:
- Quy tắc 24 giờ: Không bao giờ đưa ra quyết định quan trọng ngay lập tức. Hãy cho mình ít nhất 24 giờ để suy nghĩ.
- Không gian riêng: Tìm một nơi yên tĩnh, chỉ có một mình để cân nhắc các lựa chọn.
- Trạng thái tốt nhất: Chỉ ra quyết định khi bạn cảm thấy minh mẫn, đã nghỉ ngơi đủ và không bị đói.
Bằng cách chậm lại trong khoảnh khắc quyết định, bạn đang cho phép phần não lý trí, chiến lược của mình lên tiếng, thay vì để cảm xúc hay sự mệt mỏi nhất thời dẫn dắt. Đây là một thay đổi nhỏ nhưng có thể cứu bạn khỏi những sai lầm trị giá hàng trăm triệu, thậm chí hàng tỷ đồng.
Mẹo 4: Đừng một mình trong suy nghĩ, hãy trao đổi và khảo sát
Chậm lại để suy nghĩ không có nghĩa là bạn phải tự cô lập mình. Ngược lại, đó là lúc bạn cần tận dụng trí tuệ của những người xung quanh. Leila chia sẻ rằng trong giai đoạn tư duy sâu, chị thường xuyên “gọi điện cho các cố vấn, mentor” và “khảo sát toàn bộ đội ngũ”.
Đối với một người đang khởi nghiệp một mình, điều này có thể được áp dụng như sau:
- Tìm một mentor: Một người đi trước có kinh nghiệm sẽ cho bạn những góc nhìn mà bạn không thể tự thấy được.
- Xây dựng một nhóm “mastermind”: Một nhóm nhỏ gồm những người cùng chí hướng, cùng trình độ để thường xuyên trao đổi, thử thách ý tưởng của nhau.
- Lắng nghe khách hàng: Khách hàng chính là “đội ngũ” của bạn. Hãy khảo sát họ, lắng nghe những vấn đề của họ. Những insight quý giá nhất thường đến từ chính những người bạn đang phục vụ.
Việc thu thập thông tin và góc nhìn từ bên ngoài sẽ giúp bạn kiểm tra lại các giả định của mình, mở ra những hướng đi mới và đưa ra quyết định toàn diện hơn. Đừng cố gắng tự mình giải quyết mọi vấn đề. Sự khôn ngoan đôi khi chỉ cách bạn một cuộc gọi điện thoại.
Tóm tắt: Đừng để ‘bận rộn’ trở thành cái bẫy
Cuối cùng, thông điệp cốt lõi rất đơn giản: Sự bận rộn không phải là một thước đo của sự thành công. Nó có thể là một cái bẫy.
Việc liên tục chạy về phía trước mà không có những khoảng dừng chiến lược sẽ khiến bạn kiệt sức, đưa ra quyết định sai lầm và bỏ lỡ những cơ hội lớn nhất. Việc chậm lại một cách có chủ đích – bằng cách tạo ra thời gian trống, đánh giá chiến lược định kỳ, tối ưu quy trình ra quyết định và tận dụng trí tuệ tập thể – chính là cách để bạn đi nhanh hơn và bền vững hơn trong dài hạn. Nó cho phép bạn chuyển từ trạng thái “phản ứng” với các vấn đề hàng ngày sang trạng thái “chủ động” kiến tạo tương lai cho doanh nghiệp của mình.
Đừng sợ bị người khác đánh giá là “không đủ chăm chỉ”. Hãy nhớ rằng, những nhà lãnh đạo tài ba nhất không phải là người làm việc nhiều nhất, mà là người biết khi nào cần tăng tốc và khi nào cần chậm lại để suy nghĩ.
Kêu gọi hành động
Còn bạn, bạn dành thời gian ‘chậm lại’ của mình như thế nào? Bạn có mẹo hay quy trình nào để tạo không gian cho việc tư duy sâu không? Hãy chia sẻ cách làm của bạn ở phần bình luận bên dưới nhé!