Bạn có bao giờ mở một trang giấy trắng hay một file tài liệu mới, nhìn chằm chằm vào con trỏ nhấp nháy và cảm thấy hoàn toàn trống rỗng không? Ý tưởng dường như là một thứ xa xỉ.
Đâu là Những rào cản vô hình khiến quá trình sáng tạo của bạn trở nên chậm chạp và tốn năng lượng. Nó có thể là một mớ công cụ lằng nhằng, một không gian làm việc bừa bộn, hay đơn giản là thói quen lướt mạng xã hội vô định. Bài viết này sẽ chỉ cho bạn 2 bước cực kỳ đơn giản mà Sơn đã áp dụng để loại bỏ ma sát, giúp biến ý tưởng thành nội dung nhanh như chớp.
Từ ý tưởng đến sản phẩm
Nhiều người trong chúng ta đang là “người tiêu dùng” thay vì “người sáng tạo”. Chúng ta dành hàng giờ để lướt xem thành quả của người khác, tiêu thụ năng lượng của mình mà không nhận lại được gì. Mỗi phút bạn lướt TikTok, Instagram hay Facebook là một phút bạn đã có thể dùng để viết, để quay, để xây dựng một thứ gì đó cho riêng mình.
Năng lượng bạn đổ vào việc tiêu thụ nội dung là năng lượng bị lãng phí. Năng lượng bạn dành cho việc sáng tạo là năng lượng được đầu tư cho tương lai.
Việc giảm ma sát không chỉ là để tiết kiệm thời gian, mà là để giải phóng năng lượng tinh thần. Khi mọi thứ trở nên đơn giản và trôi chảy, bộ não của bạn sẽ không còn phải bận tâm về những việc vụn vặt như “dùng app nào đây?”, “bắt đầu từ đâu nhỉ?”. Thay vào đó, nó có thể hoàn toàn tập trung vào công việc quan trọng nhất: sáng tạo. Một khi bạn gỡ bỏ được những gánh nặng này, bạn sẽ thấy việc tạo ra nội dung trở thành một thói quen tự nhiên, không tốn công sức.
Bước 1: Dọn đường cho sáng tạo
Để dòng chảy sáng tạo được khơi thông, bạn cần dọn dẹp cả môi trường bên ngoài lẫn những xao nhãng bên trong. Đây là bước nền tảng để biến việc sáng tạo từ một “nhiệm vụ” trở thành một “phản xạ”.
Thiết lập một môi trường “sẵn sàng chiến đấu”
Những trở ngại hữu hình khiến bạn ngần ngại khi bắt đầu là gì? Bạn muốn viết nhưng lại phải đi tìm sổ bút? Bạn định quay video nhưng máy quay, đèn đóm vẫn còn nằm trong hộp? Mỗi một bước thừa thãi đó đều làm giảm đi cảm hứng của bạn.
Cách giải quyết rất đơn giản: hãy khiến mọi thứ trở nên dễ dàng nhất có thể.
- Đối với người viết: Luôn để một cuốn sổ và cây bút yêu thích trên bàn làm việc, hoặc trong balo mỗi khi ra ngoài. Ngay khi có ý tưởng, bạn có thể ghi lại ngay lập tức.
- Đối với người làm video: Hãy thiết lập một góc quay cố định. Đèn, máy ảnh, micro luôn ở trong tư thế sẵn sàng. Bạn chỉ cần ngồi vào, bật máy và bấm nút ghi hình. Việc này giúp giảm đáng kể “sức ì” tinh thần khi phải đối mặt với việc set up từ đầu.
Mục tiêu là biến hành động “bắt đầu sáng tạo” chỉ còn lại 1-2 bước. Càng ít bước, càng ít ma sát.
Xây “tường lửa” bảo vệ sự tập trung
Ma sát tinh thần thậm chí còn nguy hiểm hơn. Đó là những thông báo liên tục từ mạng xã hội, là sự cám dỗ của việc lướt web vô định, là vòng lặp so sánh bản thân với người khác. Để chống lại nó, bạn cần tạo ra một “không gian an toàn” cho tâm trí.
Steve Jobs đã tạo ra sự vĩ đại cho iPhone bằng cách nói “không” với những thứ không cần thiết. Bạn cũng có thể tạo ra sự vĩ đại trong công việc của mình bằng cách nói “không” với những xao nhãng.
Sơn thường sử dụng các công cụ giới hạn thời gian sử dụng mạng xã hội trên điện thoại. Ví dụ, chặn các ứng dụng này từ 11 giờ sáng đến 8 giờ tối. Khoảng thời gian “trống” giúp bộ não của bạn sẽ tự động tìm kiếm những việc có ý nghĩa hơn để làm: đọc sách, viết lách, lên ý tưởng, hay đơn giản là đi dạo.
Bạn không cần phải từ bỏ mạng xã hội hoàn toàn. Chỉ cần tạo ra những khoảng lặng có chủ đích để sự sáng tạo có cơ hội nảy mầm. Đây là bảng so sánh đơn giản về hai cách tiếp cận:
| Nguyên nhân chủ quan | Nguyên nhân khách quan |
|---|---|
| Môi trường làm việc lộn xộn, dụng cụ cất trong tủ. | Góc làm việc gọn gàng, dụng cụ luôn trong tầm với. |
| Luôn để mở các tab mạng xã hội, thông báo bật liên tục. | Sử dụng app chặn xao nhãng, tắt thông báo trong giờ làm việc. |
| Dùng nhiều công cụ phức tạp để quản lý ý tưởng. | Dùng một công cụ duy nhất, đơn giản để ghi chú nhanh. |
| Chờ “cảm hứng” mới bắt đầu. | Biến việc sáng tạo thành thói quen, bắt đầu dễ dàng. |
Bước 2: Tối ưu quy trình lên ý tưởng với công cụ đơn giản nhất
Nhiều người nghĩ rằng để chuyên nghiệp thì phải dùng những công cụ phức tạp như Notion, Obsidian với hàng tá template và liên kết chồng chéo. Nhưng đôi khi, chính sự phức tạp đó lại tạo ra ma sát. Bạn mất thời gian để học cách dùng công cụ hơn là dùng nó để sáng tạo.
Giải pháp của Sơn? Quay về với thứ đơn giản nhất: Apple Notes.
Đúng vậy, chỉ là ứng dụng ghi chú mặc định trên iPhone và Macbook. Tại sao nó lại hiệu quả? Nó khởi động ngay lập tức, đồng bộ liền mạch, và không có những tính năng thừa thãi làm bạn phân tâm. Đây là cách Sơn sử dụng nó để xây dựng một cỗ máy ý tưởng cho riêng mình:
- Tạo các Ghi chú (Notes) riêng cho từng loại nội dung: Sơn có một note tên là “Ý Tưởng Bài Viết Blog”, một note khác là “Ý Tưởng Video Ngắn TikTok”, và một note cho “Ý Tưởng Video Dài YouTube”.
- Chỉ ghi lại tiêu đề hoặc ý chính: Khi một ý tưởng nảy ra, Sơn không cố gắng viết chi tiết. Sơn chỉ mở đúng note và gõ một dòng duy nhất – có thể là một tiêu đề tiềm năng, một câu hỏi, hoặc một cụm từ. Ví dụ: “Cách dùng Apple Notes để lên ý tưởng” hay “Tại sao sự đơn giản lại hiệu quả?”.
- Biến nó thành một danh sách ý tưởng: Theo thời gian, những ghi chú này sẽ trở thành một danh sách dài các ý tưởng đã được phân loại sẵn.
Khi đến lúc cần sản xuất nội dung, Sơn chỉ cần mở một trong các danh sách này ra và chọn một ý tưởng mình có hứng thú nhất. Không còn cảnh nhìn vào trang giấy trắng, không còn phải vắt óc suy nghĩ “hôm nay viết gì?”. Toàn bộ quá trình từ lúc nảy ra ý tưởng đến lúc bắt tay vào làm được rút ngắn tối đa.
Câu chuyện của Sơn khi từ bỏ Notion để quay về với sự đơn giản
Sơn vẫn nhớ như in khoảng thời gian mình bị “ám ảnh” bởi Notion. Mình xem hàng chục video trên YouTube về cách xây dựng “bộ não thứ hai”, thiết lập những trang quản lý nội dung phức tạp với đủ loại tags, database, timeline… Mình nghĩ rằng đó mới là cách làm việc của một người chuyên nghiệp. Nhưng thực tế Sơn dành nhiều thời gian để “chăm sóc” hệ thống Notion hơn là thực sự viết.
Sự phức tạp của công cụ đã vô tình trở thành một cái cớ hoàn hảo cho sự trì hoãn.
Mỗi khi có ý tưởng, mình lại ngại mở Notion vì phải điền vào quá nhiều trường thông tin. Dần dần, các ý tưởng cứ đến rồi đi. Cho đến một ngày, trong lúc đang đi trên đường và một ý tưởng hay bất chợt loé lên, Sơn đã theo phản xạ mở Apple Notes ra và ghi lại. Chỉ mất 5 giây. Khoảnh khắc đó như một sự khai sáng. Sự hiệu quả nằm ở tốc độ và sự tiện lợi, không phải ở tính năng.
Sơn quyết định dẹp bỏ hệ thống Notion phức tạp và chuyển toàn bộ quy trình lên ý tưởng về Apple Notes. Kết quả thật đáng kinh ngạc. Số lượng nội dung Sơn sản xuất tăng vọt, và quan trọng hơn, mình cảm thấy nhẹ nhõm và sáng tạo hơn rất nhiều. Hóa ra, công cụ tốt nhất chính là công cụ mà bạn có thể sử dụng một cách tự nhiên và ít ma sát nhất.
Hãy biến sáng tạo thành một thói quen không tốn công sức
Sáng tạo không phải là một tài năng thiên bẩm, mà là một thói quen được rèn giũa. Và để xây dựng thói quen, chìa khóa nằm ở việc loại bỏ những rào cản
Bằng cách áp dụng 2 bước đơn giản trên – dọn dẹp môi trường vật lý và tinh thần, đồng thời tối ưu hóa quy trình lên ý tưởng bằng những công cụ đơn giản nhất – bạn sẽ tháo gỡ được những xiềng xích đang kìm hãm mình. Bạn sẽ ngừng việc tiêu thụ một cách thụ động và bắt đầu hành trình sáng tạo một cách chủ động.
Đừng chờ đợi cảm hứng. Hãy tự tạo ra nó. Hãy thử ngay hôm nay. Chọn ra một thứ trong bài viết này và áp dụng. Có thể là dọn dẹp bàn làm việc, đặt giới hạn cho Instagram, hoặc tạo một Ghi chú mới trong Apple Notes. Bắt đầu nhỏ, nhưng hãy bắt đầu ngay. Bạn sẽ ngạc nhiên về sự thay đổi đấy.
Bạn đang dùng hệ thống đơn giản nào để quản lý ý tưởng của mình? Hãy chia sẻ bên dưới phần bình luận nhé!