Cách tuyển dụng và xây dựng ‘đội chuyên gia AI’ cho doanh nghiệp nhanh nhất?

Làm sao để xây dựng một đội ngũ AI thực sự mạnh mẽ trong khi thị trường nhân tài công nghệ đang cạnh tranh đến nghẹt thở không? Sơn tin rằng đây là nỗi trăn trở của không ít chủ doanh nghiệp hay người đang cố gắng đưa AI vào hệ thống vận hành của mình.

Trong bối cảnh mà AI không còn là lựa chọn mà là yếu tố sống còn để bứt phá, việc tìm kiếm những chuyên gia đúng nghĩa, những người có thể xây dựng và tích hợp hệ thống AI toàn diện, thực sự là một bài toán khó. Bạn có thể bỏ ra rất nhiều thời gian, tiền bạc cho việc tuyển dụng truyền thống, nhưng kết quả lại không như mong đợi. Đó là lúc mô hình Reverse Acqui-Hire xuất hiện như một giải pháp đầy hứa hẹn. Nó không chỉ là mua lại một startup, mà là tuyển cả một đội ngũ chuyên gia đã gắn kết, đã có kinh nghiệm thực chiến, và quan trọng nhất, đã chứng minh được khả năng xây dựng những thứ hoạt động hiệu quả.

Vậy tại sao việc tuyển đội ngũ AI lại khó khăn đến vậy? Thị trường đang khát khao nhân tài AI, từ các kỹ sư máy học, nhà khoa học dữ liệu đến kiến trúc sư AI.

Một mặt, những người giỏi thực sự có rất nhiều lựa chọn, và mức lương họ yêu cầu thường rất cao, nằm ngoài ngân sách của nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ, hay thậm chí cả những công ty lớn nếu không có chiến lược rõ ràng. Mặt khác, ngay cả khi tìm được người, việc xây dựng một đội ngũ chuyên gia AI ăn ý, có chung tầm nhìn và khả năng làm việc cùng nhau để tạo ra một hệ thống AI toàn diện là cực kỳ phức tạp. Bạn không chỉ cần kỹ năng kỹ thuật, mà còn cần khả năng hiểu sâu sắc về lĩnh vực kinh doanh để áp dụng AI một cách hiệu quả.

Các phương pháp tuyển dụng truyền thống thường chỉ tập trung vào từng cá nhân. Bạn phỏng vấn, đánh giá kỹ năng, nhưng rất khó để nhìn thấy cách họ làm việc trong một đội, cách họ giải quyết vấn đề phức tạp đòi hỏi sự phối hợp liên phòng ban hay liên tầng trong hệ thống AI (như từ tầng <Foundational Layer> đến <Autonomous Agent Layer>). Hơn nữa, việc xây dựng một đội ngũ mới từ đầu tốn kém rất nhiều thời gian cho việc onboarding, xây dựng văn hóa, và thiết lập quy trình làm việc.

Tuyển dụng nhân tài AI là một cuộc chạy đua marathon, nhưng đôi khi, chúng ta cần một cách để về đích nhanh hơn, hiệu quả hơn.

Để minh họa cho sức mạnh của Reverse Acqui-Hire, Sơn xin kể câu chuyện (đã được tổng hợp và điều chỉnh dựa trên các case study thực tế mà Sơn quan sát) về XYZ Tech. XYZ Tech là một công ty đang phát triển mạnh, nhưng họ đang gặp bế tắc trong việc tự động hóa quy trình trích xuất dữ liệu phức tạp từ hàng nghìn tài liệu khách hàng mỗi ngày. Công cụ AI có sẵn trên thị trường chỉ giải quyết được phần nổi, còn phần chìm (như hiểu ngữ cảnh đặc thù của tài liệu, xử lý biến thể) thì bó tay.

Họ đã thử tuyển dụng, nhưng quá trình kéo dài, và những người được tuyển vào dù giỏi chuyên môn riêng lẻ nhưng lại khó kết hợp thành một đội ngũ gắn kết, có khả năng xây dựng một hệ thống AI tùy chỉnh hoàn chỉnh cả 5 tầng như kiến thức đề cập (<Foundational Layer>, <Knowledge Layer>, <Adaptability Layer>, <Autonomous Agent Layer>, <Integration Layer>). Họ nhận ra rằng việc chỉ dựa vào các mô hình nền tảng của các ông lớn công nghệ (tầng 1) không đủ để tạo ra hệ thống hiểu ngữ cảnh sâu sắc và giữ được tri thức ngầm (tacit knowledge) của các chuyên gia lĩnh vực.

Trong lúc này, họ tình cờ biết đến DataGenius AI, một startup nhỏ nhưng cực kỳ tinh gọn, do một nhóm các kỹ sư và chuyên gia lĩnh vực cùng nhau xây dựng. DataGenius không chỉ phát triển một công nghệ AI vượt trội về trích xuất dữ liệu ngữ cảnh (thứ mà các tầng <Knowledge> và <Adaptability> của họ làm rất tốt), mà còn có một đội ngũ hoạt động như một cỗ máy phối hợp nhịp nhàng. Họ có khả năng vừa code, vừa hiểu sâu về vấn đề kinh doanh.

XYZ Tech nhận ra rằng việc tuyển từng người từ DataGenius AI là không khả thi, và cũng sẽ phá vỡ cấu trúc làm việc hiệu quả của họ. Thay vào đó, họ đề xuất mô hình Reverse Acqui-Hire: mua lại DataGenius AI không phải vì tài sản hay thị phần, mà vì đội ngũ con người và hệ thống họ đã xây dựng. Quá trình đàm phán không dễ dàng. Thách thức không chỉ ở giá trị thương vụ, mà còn ở việc làm sao để giữ chân toàn bộ đội ngũ, tích hợp họ vào văn hóa XYZ Tech mà không làm mất đi sự linh hoạt và tinh thần startup.

Điều cốt lõi là họ không mua công nghệ, họ mua con người và cách làm việc đã được chứng minh.

XYZ Tech đã phải rất khéo léo. Họ tạo ra một đơn vị mới cho đội DataGenius AI, cho phép họ tiếp tục hoạt động tương đối độc lập dưới sự lãnh đạo của người sáng lập cũ (người trở thành Trưởng phòng AI mới của XYZ Tech). Cấu trúc tổ chức được điều chỉnh theo hướng phi phân cấp hơn ở mảng AI, cho phép chuyên gia lĩnh vực làm việc trực tiếp với kỹ sư AI để đảm bảo ngữ cảnh kinh doanh được đưa trực tiếp vào quá trình huấn luyện và tinh chỉnh mô hình. Họ tập trung vào việc duy trì vòng phản hồi liên tục giữa kết quả vận hành thực tế và việc cải tiến hệ thống AI.

Kết quả thật đáng kinh ngạc. Chỉ trong vài tháng, XYZ Tech đã triển khai thành công hệ thống trích xuất dữ liệu tùy chỉnh, với độ chính xác cao hơn hẳn so với các giải pháp trước đó. Đội ngũ DataGenius AI nhanh chóng trở thành hạt nhân thúc đẩy văn hóa ưu tiên AI trong toàn công ty. Họ không chỉ giải quyết vấn đề hiện tại mà còn đặt nền móng cho các sáng kiến AI tương lai, biến XYZ Tech trở thành một doanh nghiệp thực sự sẵn sàng cho kỷ nguyên AI.

Từ câu chuyện của XYZ Tech, chúng ta thấy những lợi ích vượt trội của Reverse Acqui-Hire trong việc xây dựng năng lực AI:

• Tuyển dụng nhanh chóng và hiệu quả: Thay vì tìm kiếm và đánh giá từng ứng viên, bạn có được một đội ngũ đã gắn kết, đã có sản phẩm/hệ thống hoạt động, và quan trọng là đã chứng minh được khả năng giải quyết vấn đề thực tế.
• Chuyên môn sâu và tri thức ngầm: Các startup thường có chuyên môn cực kỳ sâu trong một lĩnh vực ngách. Khi bạn Reverse Acqui-Hire, bạn không chỉ có công nghệ mà còn có cả tri thức ngầm (tacit knowledge) của đội ngũ – những hiểu biết không thể viết thành tài liệu, chỉ có được qua kinh nghiệm thực chiến. Điều này cực kỳ quan trọng để xây dựng các tầng cao hơn của hệ thống AI (Knowledge, Adaptability, Agent).
• Thúc đẩy văn hóa ưu tiên AI: Một đội ngũ startup AI mang theo tinh thần đổi mới, sự linh hoạt và tư duy giải quyết vấn đề rất khác biệt. Sự tích hợp của họ có thể lan tỏa năng lượng này, giúp toàn bộ tổ chức trở nên cởi mở và sẵn sàng hơn với việc áp dụng AI.
• Kiểm soát hệ thống AI: Bằng cách đưa đội ngũ chuyên sâu về các tầng AI phức tạp vào nội bộ, doanh nghiệp giữ quyền kiểm soát đối với toàn bộ hệ thống AI toàn diện của mình, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào các nhà cung cấp bên ngoài chỉ cung cấp mô hình nền tảng. Điều này cho phép tùy chỉnh sâu, đảm bảo AI phù hợp với chiến lược dài hạn và tạo lợi thế cạnh tranh bền vững.
• Giảm mất entropy: Tích hợp đội ngũ chuyên gia vào cấu trúc phi phân cấp giúp giữ ngữ cảnh thông tin giữa các bộ phận, giảm thiểu việc mất mát hoặc biến dạng dữ liệu và quy trình khi truyền qua nhiều tầng trung gian hoặc các bên thứ ba.

Đây là những lợi ích mà việc tuyển dụng truyền thống hay hợp tác đơn thuần với nhà cung cấp khó lòng đạt được một cách nhanh chóng.

Reverse Acqui-Hire giống như việc bạn mua lại một dàn nhạc giao hưởng đã luyện tập cùng nhau hàng nghìn giờ, thay vì cố gắng tập hợp từng nhạc công xuất sắc.

Vậy làm thế nào để thực hiện một vụ Reverse Acqui-Hire thành công? Sơn đã đúc kết lại một vài bước cơ bản dựa trên kinh nghiệm và quan sát:

Bước 1: Xác định rõ nhu cầu AI cốt lõi.

Bạn cần gì ở AI mà chưa có? Đó là khả năng xử lý ngôn ngữ tự nhiên chuyên sâu, thị giác máy tính cho một loại dữ liệu đặc thù, hay khả năng tạo ra các AI Agent tự động hóa quy trình phức tạp? Hãy đào sâu vào vấn đề kinh doanh thực tế mà AI có thể giải quyết. Càng rõ ràng về nhu cầu, bạn càng dễ tìm kiếm startup phù hợp.

Bước 2: Tìm kiếm các startup phù hợp.

Đây là giai đoạn săn lùng. Tìm kiếm các startup nhỏ, có sản phẩm/công nghệ đã hoạt động, đặc biệt là những đội có chuyên môn sâu về các tầng AI cao hơn như <Knowledge Layer>, <Adaptability Layer>, hoặc <Autonomous Agent Layer>. Họ có thể chưa nổi tiếng, nhưng có một đội ngũ kỹ sư và chuyên gia lĩnh vực gắn kết. Đừng ngại tìm kiếm ở các cộng đồng chuyên ngành, các cuộc thi khởi nghiệp AI, hoặc thông qua mạng lưới cá nhân.

Bước 3: Tiếp cận và đàm phán linh hoạt.

Hãy tiếp cận với tâm thế xây dựng đối tác, không phải chỉ là mua bán. Trình bày rõ tầm nhìn của bạn và cách đội ngũ của họ có thể trở thành hạt nhân trong chiến lược AI dài hạn của công ty bạn. Việc đàm phán không chỉ xoay quanh tiền bạc, mà còn là vai trò của họ trong cấu trúc mới, mức độ tự chủ, và cơ hội để công nghệ của họ được mở rộng ứng dụng. Cấu trúc hợp đồng cần có các điều khoản giữ chân nhân tài (retention bonuses, earn-outs dựa trên hiệu suất tích hợp) và đảm bảo họ cảm thấy được trân trọng.

Bước 4: Lên kế hoạch tích hợp đội ngũ cẩn thận.

Đây là giai đoạn quan trọng nhất và cũng khó khăn nhất. Việc đơn giản là “nhét” đội startup vào cấu trúc cũ thường dẫn đến thất bại (mất entropy). Hãy xem xét việc tạo ra một đơn vị mới, hoặc điều chỉnh cấu trúc tổ chức theo hướng phi phân cấp hơn ở mảng AI. Đảm bảo có các kênh giao tiếp trực tiếp giữa đội AI mới và các chuyên gia lĩnh vực trong công ty. Người lãnh đạo đội ngũ được Reverse Acqui-Hire có thể trở thành một Trưởng phòng AI xuất sắc, người hiểu cả kỹ thuật và cách xây dựng cấu trúc tổ chức hỗ trợ AI.

Đặc biệt, việc tích hợp cần tập trung vào việc duy trì ngữ cảnh. Đội ngũ mới cần hiểu rõ dữ liệu, quy trình kinh doanh, và tri thức ngầm của các bộ phận khác. Điều này đòi hỏi sự giao tiếp liên tục và trực tiếp, tránh các cấu trúc phân cấp truyền thống dễ làm mất thông tin.

Thành công của Reverse Acqui-Hire không chỉ nằm ở việc mua được gì, mà là cách bạn xây dựng lại để mọi thứ hoạt động hiệu quả hơn.

Tóm lại, Reverse Acqui-Hire là một chiến lược mạnh mẽ để nhanh chóng xây dựng năng lực AI chuyên sâu. Bằng cách tích hợp một đội ngũ đã chứng minh được khả năng và sự gắn kết, doanh nghiệp có thể vượt qua những thách thức của việc tuyển dụng truyền thống, nhanh chóng có được chuyên môn cần thiết (đặc biệt ở các tầng cao của hệ thống AI), và thúc đẩy văn hóa ưu tiên AI trong tổ chức.

Đây không chỉ là một giao dịch tài chính, mà là một phương thức chuyển đổi cấu trúc và văn hóa để sẵn sàng cho kỷ nguyên AI Agent, nơi các hệ thống tự động cần hiểu sâu sắc về ngữ cảnh kinh doanh để hoạt động hiệu quả.

Sơn hy vọng câu chuyện và những chia sẻ này mang lại cho bạn một góc nhìn mới về cách xây dựng đội ngũ AI. Việc tuyển dụng những người giỏi nhất bằng cách truyền thống ngày càng khó, và đôi khi, nhìn ra những nhóm nhỏ đang làm điều tuyệt vời bên ngoài và đưa họ vào hệ thống của mình lại là con đường nhanh nhất, hiệu quả nhất.

Còn bạn, bạn đã bao giờ gặp khó khăn trong việc tuyển đội ngũ AI chưa? Bạn nghĩ sao về mô hình Reverse Acqui-Hire này? Hãy chia sẻ kinh nghiệm và suy nghĩ của bạn ở phần bình luận bên dưới nhé!

Nếu bạn quan tâm hơn về cách xây dựng hệ thống AI Agent hay triển khai AI trong doanh nghiệp một người, đừng quên theo dõi các bài viết khác trên TOPS nhé.