Bạn có đang mắc kẹt giữa ‘dây cũ’ và ‘dây mới’ của sự nghiệp?
Hãy tưởng tượng bạn là Tarzan, đang đu mình qua khu rừng rậm rạp của sự nghiệp. Một tay bạn đang nắm chắc một sợi dây leo – đó là công việc kinh doanh hiện tại, quen thuộc, an toàn và vẫn mang lại nguồn thu ổn định. Nhưng ở phía trước, một sợi dây leo khác, to hơn, chắc hơn, hứa hẹn một vùng đất mới trù phú hơn đang vẫy gọi. Bạn biết mình phải vươn tới, nhưng nỗi sợ buông tay, sợ rơi xuống khoảng không vô định khiến bạn chùn bước. Bạn cứ thế lơ lửng, mắc kẹt giữa quá khứ và tương lai. Đó chính là khoảnh khắc mà rất nhiều nhà sáng lập đang trải qua.
Cảm giác này có quen thuộc với bạn không? Nếu có, bạn không hề đơn độc. Đây là một ngã ba đường đầy thử thách nhưng cũng là dấu hiệu cho một bước ngoặt vĩ đại.
Câu chuyện của Blake: Mắc kẹt trên đỉnh vinh quang
Gần đây, tôi nhận được tin nhắn từ Blake, một người bạn, một doanh nhân 28 tuổi đang điều hành một đế chế kinh doanh gần 1.000 tỷ VNĐ. Nghe thật đáng ngưỡng mộ, phải không? Nhưng đằng sau những con số hào nhoáng đó là một sự thật phũ phàng: Blake đang kiệt sức và mất phương hướng.
Công việc kinh doanh Airbnb của cậu ấy, từng có lúc mang về lợi nhuận ròng 43 tỷ VNĐ/tháng, giờ chỉ còn khoảng 6.3 tỷ VNĐ/tháng. Dù vẫn là một con số khổng lồ, Blake cảm thấy không còn phù hợp. Cậu ấy đứng trước một quyết định khó khăn: nên cố gắng vực dậy và ổn định “con bò tiền mặt” này, hay dồn toàn lực cho một dự án “xuất bản” bí mật đầy tham vọng – thứ mà cậu ấy thực sự đam mê?
“Tôi cảm thấy mất kết nối. Tôi không chắc mình còn tin 100% vào mô hình kinh doanh này nữa. Thương hiệu cá nhân của tôi gắn liền với nó, nếu nó chết, tôi cũng chết theo.”
Blake đang ở chính xác vị trí của Tarzan mà tôi đã kể. Sợi dây cũ là Airbnb, sợi dây mới là dự án trong mơ. Cậu ấy có tất cả, nhưng lại không thể tận hưởng chuyến đi Hawaii của mình vì đầu óc luôn quay cuồng với công việc. Đây là lúc cần một chiến lược chuyển đổi kinh doanh rõ ràng.
Tầm nhìn 20 năm và bí mật của ‘con bò tiền mặt’
Sai lầm lớn nhất của nhiều doanh nhân trẻ là họ quá tập trung vào chiến thắng trong 1-5 năm tới mà quên mất cuộc chơi dài hạn 20-30 năm. Chúng ta không chỉ xây dựng một doanh nghiệp, chúng ta đang xây dựng một cuộc đời đáng sống. Bạn có muốn một đế chế tỷ đô nhưng đổi lại là sức khỏe kiệt quệ, những mối quan hệ tan vỡ và không có thời gian cho bản thân?
Khi đối mặt với ngã rẽ như Blake, phản ứng đầu tiên thường là “phải chọn một trong hai”. Nhưng tôi đã nói với cậu ấy một điều ngược lại:
Đừng vội giết ‘con bò tiền mặt’ của bạn. Hãy xem nó như một vòng gọi vốn hạt giống (seed round) cho ý tưởng lớn tiếp theo.
Đây là một thay đổi tư duy cực kỳ quan trọng. Công việc kinh doanh hiện tại không phải là gánh nặng, mà là bệ phóng. Dòng tiền mà nó tạo ra chính là nguồn vốn quý giá để bạn đầu tư vào tương lai, cho phép bạn xây dựng ý tưởng mới một cách vững chắc mà không phải chịu áp lực tài chính. Đó chính là cách bạn thực hiện cú ‘đu dây’ một cách an toàn và đầy sức mạnh.
Bạn không cần phải buông ngay dây cũ. Bạn có thể đu qua lại, củng cố nó, hệ thống hóa nó, để nó tự vận hành. Và rồi, khi thời cơ chín muồi, bạn sẽ có đủ lực để vươn tới sợi dây mới và bay xa hơn nữa.
La bàn quyết định: Đánh giá cơ hội bằng bảng tính
Nói thì dễ, nhưng làm sao để biết đâu là cơ hội “vàng” và khi nào nên “đu”? Tôi đã chia sẻ với Blake một công cụ đơn giản nhưng cực kỳ mạnh mẽ: một bảng tính Google Sheet để đánh giá các lựa chọn. Đây không chỉ là về con số, mà là về sự phù hợp toàn diện.
Khi tôi xây dựng bất cứ thứ gì, tôi luôn dựa trên những tiêu chí cốt lõi. Bạn cũng có thể tạo ra bộ tiêu chí của riêng mình. Dưới đây là bộ lọc của tôi:
- Tiềm năng doanh thu: Có thể đạt 127 tỷ VNĐ/năm trong vòng 2 năm không?
- Lối sống: Tôi có thể làm việc ở bất cứ đâu không?
- Đam mê: Tôi có thực sự yêu thích vấn đề và khách hàng mà mình phục vụ không?
- Sự phù hợp: Có cảm thấy đây là việc “sinh ra để dành cho mình” không? (Founder-Product Fit)
- Tính toàn vẹn: Tôi có cảm thấy tự hào và chính trực khi bán sản phẩm/dịch vụ này không?
- Tầm nhìn dài hạn: Tôi có thể hình dung mình làm điều này trong 10 năm tới không?
- Khả năng thực thi: Tôi có thể xây dựng phiên bản đầu tiên trong vòng 3 tháng không?
Bằng cách này, bạn có thể lượng hóa những cảm xúc và trực giác của mình thành các điểm số rõ ràng. Sự rõ ràng chính là sức mạnh.
Ví dụ về ma trận quyết định
Hãy thử áp dụng vào trường hợp của Blake. Cậu ấy có thể tạo một bảng để so sánh các lựa chọn tiềm năng:
| Tiêu chí | Lựa chọn A: Cải tiến Airbnb | Lựa chọn B: Sản phẩm thông tin mới | Lựa chọn C: Dịch vụ trọn gói |
|---|---|---|---|
| Tiềm năng doanh thu | 7/10 | 9/10 | 8/10 |
| Đam mê | 5/10 | 10/10 | 7/10 |
| Tầm nhìn 10 năm | 4/10 | 10/10 | 6/10 |
| Tổng điểm phù hợp | 16 | 29 | 21 |
Nhìn vào bảng này, bạn sẽ thấy ngay đâu là con đường có “điểm phù hợp” cao nhất. Nó không loại bỏ hoàn toàn rủi ro, nhưng nó cho bạn sự tự tin để đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu và sự thấu hiểu bản thân.
Cảnh báo: Cạm bẫy của nỗi sợ bỏ lỡ (FOMO)
Một trong những cảm xúc độc hại nhất đối với một nhà sáng lập là FOMO (Fear Of Missing Out). Blake cũng bị nó dày vò: “Liệu có một đống tiền ở đó mà mình đang bỏ lỡ không?”. Nỗi sợ này khiến chúng ta vội vàng, đưa ra quyết định sai lầm và mất kiên nhẫn.
Hãy nhớ lấy điều này, một trong những nguyên tắc tôi luôn tâm niệm:
“Điều ngược lại bạn nghĩ có thể đúng, hoặc thậm chí đúng hơn.”
Bạn nghĩ rằng cơ hội sẽ biến mất nếu không nắm bắt ngay? Có thể sự chờ đợi sẽ giúp công nghệ phát triển, thị trường trưởng thành hơn, và bạn có thể bước vào với một lợi thế không ngờ. Google là công cụ tìm kiếm thứ 17, không phải đầu tiên. Sự kiên nhẫn không phải là thụ động, mà là một hành động chiến lược. Chậm mà chắc, trơn tru thì sẽ nhanh. Hãy kiên nhẫn ngồi trên đôi tay của mình như một nhà đầu tư thông thái, củng cố những gì mình có và chờ đợi thời điểm hoàn hảo.
Hệ thống hóa ‘dây cũ’ trước khi đu sang ‘dây mới’
Vậy, làm thế nào để thực hiện cú đu dây một cách hoàn hảo? Câu trả lời nằm ở việc củng cố ‘con bò tiền mặt’ và xây dựng đội ngũ vững chắc trước khi bùng nổ với ý tưởng lớn tiếp theo.
Đây chính là công việc khó khăn mà Blake đã né tránh. Cậu ấy nghĩ mình “không giỏi quản lý”, “không giỏi tuyển dụng”. Nhưng đây là những niềm tin giới hạn. Tuyển dụng là một kỹ năng, một quy trình có thể học được. Nó giống như một cái phễu bán hàng vậy.
Trước khi nghĩ đến việc chuyển đổi kinh doanh, hãy làm hai việc:
- Hệ thống hóa công việc hiện tại: Dùng một công cụ như Time Audit System để kiểm tra xem thời gian và năng lượng của bạn đang đi đâu. Liệt kê mọi tác vụ, đánh giá năng lượng (tăng, trung tính, hay giảm), và quyết định: Tự động hóa, Loại bỏ, hay Ủy quyền. Danh sách “Ủy quyền” sẽ trở thành mô tả công việc cho các vị trí bạn cần tuyển.
- Xây dựng đội ngũ cốt lõi: Hãy tuyển những người có chỉ số đo lường công việc (KPI) chính là “thời gian của bạn”. Ví dụ, một Chánh văn phòng (Chief of Staff) và một chuyên viên Vận hành (Operations) có nhiệm vụ giải phóng 20-30 giờ mỗi tuần cho bạn. Họ không phải là chi phí, họ là một khoản đầu tư với ROI 10x khi bạn có thời gian để tập trung vào những việc tạo ra giá trị lớn nhất.
Khi bạn đã có một cỗ máy vận hành trơn tru và một đội ngũ có thể chạy mà không cần bạn kè kè bên cạnh, đó là lúc bạn có đòn bẩy tối đa. Bạn đã sẵn sàng để vươn tay, nắm lấy sợi dây mới với tất cả sự tự tin và sức mạnh. Bạn không chỉ đu qua, bạn sẽ bay vút lên một tầm cao mới.
Còn bạn thì sao? Bạn có đang ở trong khoảnh khắc ‘Tarzan’ của riêng mình không? Hãy chia sẻ câu chuyện của bạn ở phần bình luận bên dưới nhé!