Bạn có đang xây dựng một doanh nghiệp mà mình dần căm ghét?
Có một sự thật trớ trêu mà ít founder nào dám thừa nhận: càng thành công, họ càng cảm thấy mắc kẹt. Doanh thu 6, 7 chữ số, đội ngũ ngày một lớn, nhưng niềm đam mê thuở ban đầu đã phai nhạt, nhường chỗ cho cảm giác kiệt sức và quá tải. Mỗi ngày trôi qua giống như một cuộc chiến, bạn không còn là người thuyền trưởng lèo lái con tàu, mà trở thành một người làm công ăn lương cao trong chính công ty của mình. Sáng thức dậy, cả ngày chỉ để trả lời tin nhắn, họp hành, và “chỉ tay năm ngón”. Đến tối mịt, khi mọi người đã về, bạn mới có chút thời gian yên tĩnh để thực sự làm công việc của một người chủ. Bạn có thấy hình bóng của mình trong câu chuyện đó không?
Đây không phải là câu chuyện của riêng ai. Tôi đã gặp hàng ngàn founder, những người xây dựng nên những đế chế triệu đô nhưng lại đánh mất đi sự tự do và niềm vui. Họ mắc kẹt trong một cái bẫy do chính mình tạo ra. Nhưng lối thoát luôn tồn tại, và nó bắt đầu từ việc nhận ra một sai lầm cốt lõi mà hầu hết chúng ta đều mắc phải.
Sai lầm chết người: Thuê người để tăng trưởng thay vì mua lại thời gian
Sai lầm phổ biến nhất mà các founder mắc phải khi doanh nghiệp bắt đầu có lợi nhuận là gì? Họ vội vã thuê thêm nhân sự để “tăng trưởng” – thêm người cho phòng sale, thêm người cho marketing, thêm người để mở rộng sản phẩm. Về lý thuyết, điều này có vẻ hợp lý. Nhưng thực tế, họ đang tự mua thêm việc cho mình. Mỗi nhân viên mới là thêm một người cần quản lý, thêm các cuộc họp, thêm những vấn đề cần giải quyết.
“Bạn không nên thuê người để phát triển doanh nghiệp. Bạn nên thuê người để mua lại thời gian của mình.”
Đây là một tư duy hoàn toàn khác biệt. Thay vì hỏi: “Làm sao để tăng trưởng nhanh hơn?”, câu hỏi đúng phải là: “Làm sao để giải phóng thời gian của tôi khỏi những việc không tạo ra giá trị cao nhất?”. Khi bạn thuê người với mục tiêu mua lại thời gian, bạn không chỉ giảm bớt gánh nặng, mà còn tạo ra không gian để tập trung vào những việc chỉ có bạn mới làm được: xây dựng tầm nhìn, tạo dựng quan hệ đối tác chiến lược, và đổi mới.
Hậu quả cay đắng: Khi founder trở thành “nhân viên lương cao” trong chính công ty của mình
Khi bạn không biết cách ủy thác hoặc ủy thác sai mục đích, bạn sẽ dần biến mình thành một “quản lý giao dịch” (transactional manager) thay vì một “nhà lãnh đạo chuyển đổi” (transformational leadership). Ngày của bạn sẽ trông như thế này: dành cả ngày để nói cho nhân viên biết phải làm gì, kiểm tra xem họ đã làm xong chưa, rồi lại giao việc tiếp theo. Bạn bị cuốn vào vòng xoáy của những công việc trị giá vài trăm nghìn mỗi giờ, trong khi giá trị thực sự của bạn phải là hàng chục triệu đồng.
Đến cuối ngày, khi năng lượng đã cạn kiệt, bạn mới ngồi vào bàn làm việc để giải quyết những dự án quan trọng của riêng mình. Đó chính là lúc bạn trở thành một nhân viên làm thêm ca đêm trong chính công ty mình. Bạn làm việc nhiều hơn bất kỳ ai, nhưng lại cảm thấy ít kiểm soát nhất. Đây là con đường thẳng đến sự chán ghét công việc kinh doanh, dù cho những con số trên báo cáo tài chính vẫn đang rất đẹp.
Những nấc thang tăng trưởng đầy đau khổ
Sự đau khổ này biểu hiện khác nhau ở từng giai đoạn. Nhiều doanh nghiệp bị mắc kẹt ở mốc doanh thu vài tỷ đồng một năm với khoảng 10-15 nhân sự. Lý do là vì founder chưa học được kỹ năng cốt lõi để đi tiếp: kỹ năng ủy thác hiệu quả và lãnh đạo.
| Quản lý Giao dịch (Transactional) | Lãnh đạo Chuyển đổi (Transformational) |
|---|---|
| Giao việc cụ thể, làm gì nói đó. | Trao cho họ một kết quả rõ ràng cần đạt được. |
| Kiểm tra tiến độ liên tục. | Đàm phán về cách đo lường và huấn luyện họ đi đến thành công. |
| Tập trung vào “làm thế nào”. | Tập trung vào “kết quả cuối cùng”. |
| Tạo ra những người thừa hành. | Tạo ra những người làm chủ công việc. |
Không có sự chuyển đổi này, bạn sẽ mãi mãi là nút thắt cổ chai của doanh nghiệp. Bạn muốn mở rộng, nhưng lại sợ hãi việc phải gánh thêm trách nhiệm quản lý. Đây là một vòng luẩn quẩn khiến rất nhiều founder tài năng phải dừng bước, không phải vì hết tiềm năng, mà vì hết năng lượng.
Lối thoát nào cho founder? Giới thiệu Vòng Lặp Mua Lại Thời Gian (The Buyback Loop)
Nếu bạn đang cảm thấy mắc kẹt, Vòng Lặp Mua Lại Thời Gian chính là lối thoát. Đây không phải là một lý thuyết phức tạp, mà là một hệ thống hành động đơn giản, hiệu quả ở mọi cấp độ, giúp bạn từng bước thoát khỏi những công việc tốn thời gian và năng lượng, để tập trung vào việc tạo ra giá trị cao nhất.
Vòng lặp này hoạt động dựa trên một nguyên tắc cơ bản: giải phóng không gian của bạn trước, rồi tăng trưởng sẽ theo sau. Nó gồm 3 bước đơn giản:
- Audit (Kiểm toán): Xác định những công việc đang chiếm dụng thời gian và hút cạn năng lượng của bạn.
- Transfer (Chuyển giao): Ủy thác những công việc đó cho người khác một cách hiệu quả.
- Fill (Lấp đầy): Sử dụng thời gian vừa được “mua lại” để đầu tư vào những hoạt động tạo ra đột phá.
Đây là một vòng lặp liên tục. Khi doanh nghiệp lớn hơn, bạn chỉ cần lặp lại quy trình này với những công việc có giá trị cao hơn. Đó là cách bạn mở rộng quy mô mà không phải hy sinh cuộc sống của mình.
Minh họa “Vòng Lặp Mua Lại Thời Gian”: Bắt đầu từ lịch làm việc của bạn
Bước đầu tiên và quan trọng nhất là Audit (Kiểm toán). Hãy mở lịch làm việc của bạn trong tuần qua và thực hiện một cuộc “kiểm toán thời gian và năng lượng”. Với mỗi công việc, hãy tự hỏi:
- Việc này mang lại hay lấy đi năng lượng của tôi?
- Chi phí để thuê người khác làm việc này là bao nhiêu?
Bạn sẽ ngạc nhiên khi nhận ra mình đang dành hàng giờ mỗi ngày cho những công việc mà bạn có thể dễ dàng trả cho người khác làm với chi phí thấp hơn rất nhiều so với “mức lương theo giờ” của một founder. Đó là những công việc “rẻ tiền” và “hút năng lượng”. Đây chính là những ứng viên đầu tiên cần được chuyển giao.
“Sẽ thật vô lý về mặt toán học khi một founder lại dành thời gian làm những việc mà họ có thể trả tiền cho người khác làm, đặc biệt là những việc lấy đi năng lượng của họ.”
Sau khi đã “mua lại” được thời gian, bước tiếp theo là Fill (Lấp đầy). Thời gian mới này không phải để nghỉ ngơi (dù điều đó cũng cần thiết), mà để tái đầu tư. Hãy đầu tư vào 3 lĩnh vực cốt lõi sẽ tạo ra cấp số nhân cho sự phát triển của bạn và doanh nghiệp: Kỹ năng, Niềm tin, và Phẩm chất.
- Kỹ năng (Skills): Học cách lãnh đạo tốt hơn, giao tiếp hiệu quả hơn, xây dựng tầm nhìn, hay hiểu sâu về tài chính.
- Niềm tin (Beliefs): Phá bỏ những niềm tin giới hạn như “tôi phải tự làm mọi thứ” hay “không ai làm tốt việc này hơn tôi”. Đôi khi, chính nỗi sợ thất bại hoặc sợ bị từ chối mới là rào cản lớn nhất.
- Phẩm chất (Character Traits): Rèn luyện sự kiên định, kỷ luật, và khả năng phục hồi sau thất bại.
Lời khuyên cốt lõi: Đầu tư vào bản thân trước khi đầu tư vào mở rộng quy mô
Huyền thoại Jim Rohn từng nói một câu rất hay:
“Đừng ước mọi việc dễ dàng hơn, hãy ước bạn giỏi giang hơn. Đừng ước có ít vấn đề hơn, hãy ước bạn có nhiều kỹ năng hơn.”
Thế giới không trở nên dễ dàng hơn, chúng ta chỉ trở nên tốt hơn. Doanh nghiệp của bạn sẽ không thể phát triển vượt qua chính con người bạn. Nếu bạn muốn công ty của mình đạt đến một tầm cao mới, bạn phải là người phát triển trước. Việc mua lại thời gian không chỉ là để thoát khỏi gánh nặng, mà là để tạo ra cơ hội đầu tư vào tài sản quý giá nhất: chính bạn.
Thay vì bị cuốn vào guồng quay công việc và dần chán ghét đứa con tinh thần của mình, hãy bắt đầu áp dụng Vòng Lặp Mua Lại Thời Gian ngay hôm nay. Hãy bắt đầu bằng việc kiểm toán lịch làm việc của bạn. Giải phóng dù chỉ một giờ mỗi ngày cũng có thể tạo ra sự khác biệt khổng lồ. Đó là bước đầu tiên để bạn tìm lại niềm đam mê và xây dựng một doanh nghiệp không chỉ thành công về tài chính mà còn mang lại cho bạn một cuộc sống trọn vẹn.
Bạn đang mắc kẹt ở công việc nào nhất trong ngày? Hãy chia sẻ ở phần bình luận bên dưới, chúng ta hãy cùng nhau tìm cách “mua lại” nó nhé!